Zdjęcie1238 (4)

W OĄH muwm ptfior* ***•*& lŁ-*yt«« tono etycznych impłik.cjl i _ni_n,_rrrt0»'iinl9 inMekiualn* rtuptał* się Lh „LklACh konlru«r«T*JI po">Mv i,    iwlrnik diUU) nic niemotousprowiriH¹'

SSAk w

2T*S^S to^iciwn/. «wych twierdzeń

, _md|«l nn nowe fakty, nie Jeel Jut w nianie tworzyć, „, Jntidym renie w chwili obecnej, żadnych nowych punktów widzenie; Jako ogólny pogląd na lwiąt mole nadal zmieniać Uf w szczegółach, ale nie w iprawach zasadniczych. Siat ii« pełnym ijntemem o okrellonycb podstawach i okrellonej strukturze. Pozostało w nim wprawdzie duto miejsca na nową troić, na nowe wyniki szczegółowych badań naukowych, alt istniejącego Jul zrębu nie można dalej zmieniać bez zrujnowania całej budowli Pewnego dnia może tlą to zdarzyć, ule z pewnoldą nie teraz, kiedy wciąż jest jeszcze tyle do zrobienia, by zakończyć budową. Z drugiej strony, tradycyjny idealizm okazał się niezdolny nie tylko do stworzenia nowych punktów widzenia, lecz nawet do rozciągnięcia starych doktryn na nowe fakty. Jest oczywiste, że nadszedł czas na szukanie jakiego! nowego poglądu na świat — pełniejszego, bardziej wydajnego i rozporządzającego większą zdolnością twórczego rozwoju.

Przez pogląd na świat rozumiemy tu nie tylko abstrakcyjną doktrynę filozoficzną, lecz kompleks konkretnych funkcji intelektualnych, przejawiających się w mnóstwie poszczególnych aktów badawczych i myślowych na rozmaitych polach życia teoretycznego i praktycznego — kompleks, którego kulminacją jest pewien Ideał Intelektualny. Jako przykłady możemy wskazać prócz nowoczesnego naturalizmu grecki racjonalizm czwartego wieku p.ae., późny stoicyzm i epikureizm, neoplatonizm, średniowieczny arystote-lizm. Jest oczywiste, te tak rozumiany pogląd na świat nie może być stworzony przez pojedynczego myśliciela: jest on zbiorczym wytworem całych pokoleń; powstaje powoli z niezliczonych oddzielnych

Sądnym nowym poglądem na ćwiat bez wzglądu na to, jak bardzo Jest on niezadowalający. Stanie sią to możliwe dopiero wtedy, gdy taki pogląd stopniowo sią rozwinie w konkretnym tyciu umysłowym i będzie dostatecznie dojrzały, by znaleźć ciplicite wyraz w ideale intelektualnym. Wynika stąd z całą oczywistością, te rewolucja w naszym tyciu umysłowym, której wymaga obecna sytuacja, nic mota przyjść z ładnego Innego źródła, Jak tylko z teorii i praktyki kultury, powiewał w czasach współczesnych Jest to Jedyna dziedzina poza naturalizmem, w której odbywa sią twórczy rozwój umysłowy. Pytanie dotyczy Jedynie tego, czy w tej dziedzinie działalność syntetyczna zaszła Jut tak daleko, te Jesteśmy w stanie sformułować podstawowe cele nauki o kulturze i praktyki kulturalnej oraz osiągnąć w ten sposób ideał intelektualny wystarczająco jednolity i szeroki, by mógł nie tylko zająć miejsce naturalizmu, ale i objąć prócz pozytywnych elementów samego naturalizmu te wszystkie ważne zasady naszego życia umysłowego, z którymi naturalizm nie potrafił sobie poradzić.

4ńąki IIcznym wysiłkom dokonania    PO

unifikacji cal I sformułowaniu go trpUdU w postaci (de,iłu rozwija sio dalej dzięki wielu rozmaitym i niespodziewanym zastosowaniom. Jest więc jasne, ic w chwili obecnej naturalizmu niepodobna zastąpić

O tym, czy jest to możliwe, mogą zadecydować wyłącznie rzeczywiste próby. Z pewnością są one teraz bardziej niezbędne niż kiedykolwiek. Nowy ideał jest potrzebny nie tylko do zaspokojenia wymogu zharmonizowania i zmodyfikowania naszej złożonej i rozproszonej działalności intelektualnej. Nadszedł czas, kiedy ze względu na wszelkie rzeczywiste cele ludzkie najbardziej intensywna refleksja musi skupić się na kulturze. Uznaje sią coraz powszechniej, zwłaszcza od czasu wybuchu obecnego kryzysu kultury, że daliśmy się zaślepić sukcesami przyrodoznawstwa i techniki; nie potrafiliśmy do dziedziny nauki humanistycznej i praktyki kulturalnej wnieść spójnej, samoświadomej i krytycznej postawy, na skutek czego osiągnięte w tej dziedzinie wyniki, aczkolwiek same przez się do-

219