Zdjęcie1407

, _J-Al. _ ponraia prze-

dbgsbsteŁ'.•..

kowatć ta pochodź! jednak, oczywiście, stąd. żc — Jmk okazywaliśmy — wierzenia te są sprawą grupy, narzucającej je swoim członkom. Obie definicje częściowo sit więc pokrywają. Uważaliśmy Jednak aa stosowne zaproponować nową definicją, ponieważ pierwsza była zbyt formalna i nie przywiązywała żadnego znaczenia do treści wierze A religijnych. (_> Ponadto, jeśli nawat ów imperatywny charakter jest cechą wyróżniającą wierzeń religijnych, posiada on nieskończenie wiele stopni, w wyniku czego w wielu wypadkach Jest on niełatwo uchwytny. Powoduje to trudności 1 kłopoty, których można tobie oszczędzić, zastępując to kryterium kryteriami, zastosowanymi w niniejszej pracy.

NARODZINY ŚWIĘTOŚCI

/lm formę« Mśmmntmlrmt de la vU r«l<pł«UM, llvre II. '    chop. VII. | XI. wyd. IV. Parli INO, s. IM 307)

Ogólnie mówiąc, nie ulega wątpliwości, że społeczeństwo ma wszystko, co potrzeba, ażeby budzić w duszach przez samo swoje na nie działanie odczucie bos-kości. jest ono bowiem dla swoich członków tym, czym bóg jest dla swoich wyznawców. Bóg to przecież nade wszystko istota, którą człowiek uważa za wyższą od siebie i czuje sią od niej zależny. Bez wzglądu na to, czy chodzi o świadomą osobowość w rodzaju Zeusa czy Jehowy, czy też o abstrakcyjne sity w rodzaju tych, jakie wchodzą w grą w przypadku totemizmu, wierny uważa sią za zobowiązanego do pewnych sposobów działania, które zostały mu narzucone przez charakter świątej zasady, z jaką sią czuje związany. Otóż również społeczeństwo wzbudza w nas poczucie stałej zależności. Ponieważ posiada ono właściwą sobie naturą, odmienną od naszej natury jednostkowej, dąży ono do celów, które tak samo są tylko jemu właściwe. Ale nie mogąc Ich osiągnąć inaczej jak za naszym pośrednictwem, domaga sią bezwzględnie naszej pomocy. Wymaga ono, abyśmy — zapominając

0    własnych interesach — stawali sią jego służkami

1    zmusza nas do wszelkiego rodzaju ograniczeń, wyrzeczeń i poświęceń, bez których życie społeczne byłoby niemożliwe. W taki to sposób jesteśmy ciągle zobowiązani do podporządkowywania się regułom postępowania i myślenia, których żeśmy ani nie stworzyli ani nie chcieli, a nawet' niekiedy sprzecznym z naszymi najgłębszymi skłonnościami i instynktami. Gdyby jednak społeczeństwo uzyskiwało od nas te ustępstwa 1 poświęcenia wyłącznie drogą materialnego przymusu, mogłoby w nas budzić jedynie wyobra-