Zdjęcie1535 (2)

mach własnej kategorii pntdmloM||MIKo dhM Maje Mą przedmiotom poddawanym intrym ocaoM I normom, gdy sią Je roiwaU w kategoriach hUtoni sztuki ety ntelykl — a zupełnie Innym, gdy cbodd o Jego ważność kulturową. Kałdą t poprzednich kategorii można uznać ta cel tam w sobie, tak te każde dzieło stworzone w Jej ramach przedstawia aobą wartość mierzoną w natychmiastowej radości odbiorcy i wartości. Jaką dziełu przypisuje. Z drugie] strony, można Je umieścić w perspektywie kulturalnej, to Jest rozwalać s punktu widzenia znaczenia dla całkowitego rozwoju pojedynczej Jednostki i su-my wszystkich Jednostek. Na swoim własnym gruncie wartości, o których poprzednio była mowa, bronią sic przeciwko podporządkowaniu pod kategorią kultury. Dzieło sztuki dąży do doskonałości tylko i wyłącznie w odniesieniu do czysto estetycznych kryteriów, badanie naukowe w odniesieniu do prawdziwości stwierdzeń, a produkty ekonomiczne w odniesieniu do skuteczności wytwarzania i zysku. Kon-strukty psychiczne i fizyczne można rozciągnąć poza „przyrodnicze" ciągi rozwojowe do ciągów teleo-logicznych i wówczas mogą funkcjonować Jako wartości kulturalne. Rozpatrywane Jednak ze wzglądu na ich odrąbny charakter przedmiotowy nie są Jeszcze wartościami, ale podporządkowane są Ideałom 1 normom czerpanym z treści obiektywnych, a nie z roszczeń tego Jednolitego centralnego fragmentu osobowości.

Co te konstrukty wnoszą do rozwoju wartości kulturalnych, to inne zagadnienie. Wysokie szczyty, Jakich siągają w związku z rozwojem kulturalnym, nie są równe szczytom, Jakich domagają aią konkretne interesy odnoszące sią do obiektywnych, wyspecjalizowanych aspektów naszej natury. Nawet Jeżeli thizą dobrze naszym konkretnym celom, Ich wkład do całe) egzystencji, do rwącego sią do rozwoju rdzenia naszej Jaźni, może być niewielki. I przeciwnie, mogą być niekompletne i nieważne w obiektywnych, technicznych, wyspecjalizowanych sferach tycia, ale przyczyniać sią walnie do tego, czego nasza istota wyma-

gi dla hinoooli *wych cs^Ad, do toj mistycznej Sod-ności. która wykracza poza wszystkie konkretne poI Ir—by I alty-

Ponlewst płodność** ujawnia ale nam jako integracja i dynamiczny splot, jako współzależność, rów-nowa Ra rótnorodnych czynników, ton rdze A jedności, który w nas ale kryje, a którego wewnętrzne znaczenie 1 słla doskonalą się w procesie kulturalnym na drodze Integrowania coraz wyższych 1 doskonalszych przedmiotów, da jo się określić następująco. Kilka aspektów naszej istoty pozostaje w ścisłych związkach. podtrzymując pozostałe 1 korzystając z pomocy. harmonijnie zestrajając i odwzajemniając energię życiową. Nie jesteśmy jeszcze wcale kulturalni dlatego tylko, że posiadamy pewne umiejętności albo cechy: specjalizacja nie jest równoważnikiem kultury bez względu na to, jak doskonałe treści obiektywne stwarza. Kulturą powstaje dopiero wówczas, gdy te jednostronne doskonałości porządkuje się w całościowej strukturze duszy, gdy dysharmonia elementów duszy zostaje rozwiązana na wyższym poziomie — krótko mówiąc, gdy wszystkie przyczyniają się do doskonalenia całości. \ Nie powinniśmy więc mieszać miarki przykładanej <3o naszych osiągnięć lub zdolności, by Je oceniać w ramach wyspecjalizowanej konkretnej kategorii, z inną miarką, którą przykłada się do tych samych treści w kategorii kultury, to jest do oceny rozwoju naszej wewnętrznej całości.

W świetle tego rozróżnienia jasny staje się paradoksalny fakt, iż /to, co należy do najwyższych osiągnięć w kilku dziedzinach, a mianowicie osiągnięcia osobiste w sztuce, religii 1 spekulacji — ma względnie niewielkie znaczenie z punktu widzenia kultury.

Dzieła robiące największe wrażenie i myśli najbardziej sugestywne tak nas dalece wiążą z tym, czym są same w sobie, we własnej sferze i wedle ich własnych kryteriów, że zmniejsza się tym samym ich znaczenie kulturalne. Opierając się, rzec można, współpracy z Innymi czynnikami, która Jest konieczna dla rozwijania naszej ogólnej natury, rsą w zbyt znacznym stopniu władcami we własnych pro win-