Zdjęcie671

destylowaną w celu usunięcia resztek kwasu solnego, kontrolę wymywania prowadzi się najpierw przy po-njocy uniwersalnych papierków indykatorowych, i następnie przy pomocy 0,1 n AgNÓ₃ do reakcji ujemnej na jon Cl". Teoretycznie z 50 gramów soli bizmutawej, użytej do reakcji, otrzymuje się 21,54 g metalicznego bizmutu. Uzyskany w ten sposób metaliczny bizmut suszy się w kuwecie w temperaturze 40°C. w celu usunięcia wody, a następnie przechowuje się w szklanej, ciemnej butli z szeroką szyją i doszlifowanym korkiem, przy czym zalewa się gó rozcieńczonym alkoholem etylowym (1:1). Przed użyciem przenosi się bizmut na sączek, odsącza maksymalnie alkohol i gąbczastą masę w stanie minimalnie wilgotnym zarabia ze spoiwem.

IL 4. Kryształy CsiBUJ wypadające ze stężonych roztworów soli bizmutawych.

Rys. Z. Brochwicz

Metaliczny bizmut można również otrzymać działając na azotan bizmutawy — Bi/N0₂/₂ • 5 H₂0 w środowisku alkalicznym chlorkiem cynawym. Sposób postępowania jest w tym przypadku następujący:

1.    rozpuszcza się 112 g SnCl₂ * 2 H0₂ w 200 ml stężonego HC1 i następnie rozcieńcza wodą destylowaną do 2 litrów;

2.    rozpuszcza się 80 g Bi/N0₃/₃ w 200 ml 2n HN0₃ i rozcieńcza wodą destylowaną do 1 litra;

3.    do roztworu chlorku cynawego dodaje się następnie tyle rozcieńczonego (2—4n) NaOH, aby wyli dzielający się początkowo osad Sn/OH/₂ uległ rozpuszczeniu. Aby środowisko było w pełni alkaliczne należy dodać ługu sodowego z pewnym nadmiarem:

Sn²⁺ + 20H" = Sn/OH/o Sn/OH/₂+ 20H-=Sn0«-₂+2H_tO

4.    Do otrzymanego roztworu cyninu dolewa się małymi porcjami roztwór azotanu bizmutawego, przy czym kontroluje się papierkami indykatorowymi pH środowiska, które przez cały czas trwania reakcji powinno być alkaliczne. W przypadku, gdy środowisko ulegnie zakwaszeniu od dodawanego azotanu bizmutawego, należy je znów zal-kalizować przy pomocy ługu sodowego. W trakcie reakcji, początkowo pod wpływem nadmiaru wodorotlenku sodowego, strąca się biały osad Bi/OH/*, który jednak szybko ciemnieje na skutek powstawania rozdrobnionego, zredukowanego bizmutu:

Bi*⁺ + 30H" = Bi/OH/, 2Bi(0H)j+3Sn0*"t=2Bi+3Sn0^t“t+3H₁0

W reakcji tej cynin utlenia się do cynłanu.

Otrzymamy tą drogą zredukowany bizmut przemywa się, podobnie jak w poprzednich przypadkach, kilkakrotnie wodą destylowaną do całkowitego zaniku środowiska alkalicznego. Kontrolę przemywania prowadzi się przy pomocy uniwersalnych papierków indykatorowych. Teoretyczna wydajność zredukowanego bizmutu, po przeprowadzeniu reakcji do końca, wynosi 34,467 g.

Do otrzymywania metalicznego bizmutu można jeszcze wykorzystać reakcję Nylandera, stosowaną w analizie jakościowej cukrów redukujących. W tym celu przygotowuje się następne roztwory:

1.    w 1000 ml 8 proc. NaOH rozpuszcza się 20 g zasadowego azotanu bizmutawego — BiONOj • H_aO i 40 g soli Seignetta — KNaC₄H₄0_# (winian sodowo--potasowy);

2.    nasycony, wodny roztwór d-glikozy; ■ -

Do alkalicznego roztworu zasadowego azotanu bizmutawego dodaje się małymi porcjanii (po kilka mir lilitrów) nasycony rozwór d-glikozy aż do całkowitego wytrącenia zredukowanego bizmutu. W trakcie przeprowadzania reakcji całość ogrzewa się na łaźni wodnej i miesza szklaną bagiet^J Z chwilą, kiedy przestanie wydzielać się metaliczny bizmut, przerwać należy dodawanie d-glikozy. Po całkowitym strąceniu teoretycznie otrzymuje się 13,454 g zredukowanego, metalicznego bizmutu. Otrzymany w ten sposób bizmut metaliczny przemywa się kilkakrotnie wodą destylowaną aż do całkowitego zaniku środowiska alkalicznego. W odróżnieniu od jonów Cu^a+, Hg*⁺ i Ag⁶⁺ jon Bi⁸⁺ nie redukuje się ani pod wpływem hydroksylaminy ani pod wpływem hydrazyny.

ZAKŁADANIE I OPRACOWANIE POWŁOK BIZMUTOWYCH .

Maksymalnie osuszony z alkoholu etylowego bizmut metaliczny zarabia się 5—6 proc. roztworem żelatyny. Roztwór żelatyny dodaje się w takiej ilości, aby pierwsza, cienko położona warstwa na białej zaprawie była przejrzysta, z wyraźnymi śladami pociągnięć pędzla. Po dodaniu roztworu żelatyny do metalicznego bizmutu, należy całość po wymieszaniu przetrzeć miękkim pędzlem włosianym przez drobne sito plastikowe w celu dokładnego rozdrobnienia bizmutu. Zdarzają się bowiem przypadki, że w sklejonej masie bizmutu mogą występować drobne grudki, które trudno jest rozetrzeć pędzlem podczas nakładania na podłoże. Do nakładania bizmutu najlepsze są wło-siane, płaskie pędzle o numeracjiod 10 do 20. Za najlepsze podłoże należy uznać normalną zaprawę kre-dowo-klejową, podobną, jaką stosuje się w pozłacar-stwie. Do tego celu dobra jest również zaprawa klejowa z mieszanym wypełniaczem, którą przygotowuje się w następujący sposób;

1 cz. obj. — biały bolus (bolus alba)

1 cz. obj. — biel cynkowa (ZnO)

0,5—-1 cz. obj. —> wody

Zmieszane dobrze ze sobą na sucho wypełniacze, zalewa się wymienioną wyżej ilością wody, rozprowadza dobrze pędzlem, przeciera przez włosiane, gęste sito i do zarobionej masy dodaje 1—1,5 cz. objętościowo 12 proc. roztworu żelatyny. Na prze-

47