ZoologiaH

86 Płazińce

Rys. 54. Liguloza leszcza. A — porażona ryba, B — plerocerkoid. (Wg SchSpercIausa, z Kaweckiego 1976, zmień.)

żywicielami pośrednimi są widłonogi z rodzajów Cyclops i Diaptomus, drugimi niektóre gatunki ryb, np. leszcz, karaś, lin, okoń, karp, u których plerocerkoidy mogą osiągnąć długość postaci dojrzałej. Żywicielami ostatecznymi są ptaki.

Rząd: Cyclophyllidea

Skoleks tasiemców należących do tego rzędu jest wyraźnie wyodrębniony i zaopatrzony w 4 przyssawki, a u wielu gatunków występuje na nim także ryjek z hakami. Rozwój zarodkowy przebiega w macicy i kończy się wykształceniem onkosfery w osłonkach jajowych. Rozwój pozarodkowy przechodzą w jednym żywicielu pośrednim.

Tasiemiec nieuzbrojony — Taenia saginata. Pasożytuje w jelicie cienkim tylko u człowieka, w różnych rejonach świata. Tasiemiec jest niebezpieczny w postaci dojrzałej, wywołuje bowiem różne objawy patologiczne w jelicie charakterystyczne dla tasiemczyc (choroby wywołane przez tasiemce). Zarażenie następuje przez zjedzenie surowego lub nie dogotowanego mięsa przeżuwaczy z larwami (np. wołowiny po tatarsku).

Długość ciała w granicach 3-12 m. Skoleks zaopatrzony jest w 4 przyssawki. W strobili, zbudowanej z kilkuset członów (do ok. 2000), wyróżnia się człony niedojrzałe o szerokości większej niż długość, człony dojrzałe mniej więcej kwadratowe i człony maciczne o długości większej niż szerokość (rys. 55).

W układzie rozrodczym występują zasadniczo takie same narządy jak u bruzdogłowca szerokiego, mają tylko inny kształt i rozmieszczenie. Do takich

Rys. 55. Tasiemiec nieuzbrojony. A — schemat budowy, B — człon dojrzały (schemat); 1 — skoleks, 2 — człony niedojrzałe, 3 — człony dojrzałe, 4 — człony maciczne, 5 — pień nerwowy, 6 — kanał wydalnlczy podłużny, 7 — kanał wydalnlczy poprzeczny, 8 — jajnik, 9 — gruczoł Mehlisa, 10 — gruczoł żółtnikowy, 11 — macica, 12 — pochwa, 13 — przedsionek płciowy, 14 — jądra, 15 — kanaliki nasienne, 16 — nasieniowód, 17 — prącie. (Z Abrikosowa

i in. 1952, zmień.)

narządów należą: przedsionek płciowy położony na bocznej krawędzi członu oraz drzewiasto rozgałęziona macica, przy czym od głównego pnia, biegnącego w linii środkowej członu, odchodzi 15-30 odgałęzień bocznych z każdej strony. Ponadto w macicy brak jest otworu, wobec czego onkosfery w osłonkach jajowych wychodzą z niej dopiero z chwilą mechanicznego rozerwania członu.

Cykl rozwojowy. Postacie inwazyjne (onkosfery w osłonkach jajowych) trafiają do środowiska zewnętrznego wraz z członami, które odrywają się od strobili. Jeżeli człon lub postać inwazyjną zje właściwy żywiciel pośredni, którym jest przeżuwacz (głównie bydło), to w jego jelicie onkosfery (rys. 56) wychodzą z osłonek jajowych i przenikają do naczyń chłonnych i krwionośnych. Tą drogą osiągają mięśnie poprzecznie prążkowane, gdzie w ciągu 18 tygodni powstają z nich larwy zwane wągrami — w tym przypadku Cysticercus bovis (rys. 56). Pęcherzykowaty wągier, o wielkości mniej więcej ziarna grochu, wypełniony jest cieczą i zawiera skoleks z przyssawkami. Jeżeli w tej postaci trafi do żywiciela ostatecznego, to skoleks się wynicowuje, tasiemiec rośnie i osiąga dojrzałość płciową w ciągu kilku tygodni.