Image (60)

56    ♦ <)IXiA DAWIDOWI!'/ CIIYMKOWSKA

więc zarazem bohaterem i narratorem opowieści własnego życia - tak zwanej autonarracji³⁸.

Narracja literacka stanowi naturalną płaszczyznę odniesienia autonarracji oraz wygodne narzędzie do przekształcania naszej własnej historii, a więc i tożsamości. W tym ujęciu możemy rozpisać „doświadczenie modyfikujące ja”, występujące w trakcie lektury tekstu narracyjnego, na wiele cząstkowych procesów. Może to polegać na wykorzystaniu czytanej historii do ułożenia wydarzeń z własnego życia, które uważaliśmy dotąd za przypadkowe i niepowiązane, w całość mającą pewien sens. Może się wiązać z odkryciem, że wydarzenia ułożone w pewną historię można zestawić ze sobą w zupełnie inną opowieść, co zmieni ich znaczenie i walor emocjonalny. Może umożliwić połączenie kilku odrębnych historii w spójną całość³⁹.

Zważywszy, że to, jak opowiadamy naszą historię, wedle psychologów narracyjnych decyduje w znacznej mierze o tym, co o sobie myślimy, jakie podejmujemy decyzje i jak bardzo jesteśmy szczęśliwi, to takie doświadczenia literackie mogą okazać się kluczowe dla naszego życia.

Podsumowując całość przedstawionej refleksji psychologicznej dotyczącej czytania i czytelników, chciałabym zwrócić uwagę na to, co wydaje mi się w niej szczególnie cenne. Nie jest to odkrywczość, bo z rzadka wykracza się tu poza intuicję. Chodzi raczej o możliwość sprawdzenia owych intuicji. Rozmaite przekonania dotyczące przeżyć związanych z lekturą nie tylko wpisuje się tu w ramy szerszych konstruktów teoretycznych opisujących funkcjonowanie człowieka, ale także poddaje empirycznej weryfikacji. Wiele twierdzeń potocznie uznawanych za słuszne można dzięki temu traktować jako pewien (względnie) udowodniony fakt, podczas gdy inne (niebezpodstawnie) podaje się w wątpliwość.

Readers in the eyes of psychologists

- modern psychological readership studies

(on the basis of English-language literaturę on the subject)

Sum mary

The author presents a review of readership studies conducted from the point of view of psy-chology, which means focusing on the problems explored by this discipline and using its research methodology. The studies concemed various aspects of reading experiences: readers’ motivation, experiences connected with association with texts and the impact of reading. The author compares approaches to these topics adopted by various scholars, checking at the same time which of them were confirmed by empirical studies.

³⁸    Narracja jako sposób rozumienia świata, red. J. Trzebiński, Gdańsk 2002.

³⁹    U. Tokarska, Narracja autobiograficzna w terapii i promocji zdrowia, [w:] Narracja jako sposób rozumienia świata..., s. 221-259.

MIROSŁAWA RADOWSKA-LISAK

Instytut Literatury Polskiej, l Iniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń

„Czytanie słuchem”.

() specyfice odbioru tekstom z pogranicza literatury i oralności (na przykładzie prozy Adolfa Dygasińskiego)¹

I ytuł artykułu może nasuwać skojarzenia z coraz popularniejszymi u nas au

•    Ihibookami^{2 3}. I chociaż w ofercie jednej z „bibliotek akustycznych"' znajd/k m\ kilka dźwiękowych wersji dzieł Adolfa Dygasińskiego, już na wstępie li/rba

« nae/yć, iż przedmiotu zainteresowania nie będą stanowić książki audio, h i iiinlyi yjna, papierowa forma przekazów literackich. Są to jednak teksty swoistego

•    •nl/aju teksty pograniczne⁴, czyli takie, które wykazują silne residuum oralne

i pi /ez to apelują do naszych doznań słuchowych (podobnie jak w szczególnych

1

Praca naukowa finansowana ze środków na naukę w latach 2009 2010 jako projekt hu itawe/y.

2

Podobnie zresztą brzmi tytuł publikacji prasowej poświęconej gwałtownemu rozwojowi i yn ' u l .ia 'ki mówionej w Polsce; por. A. Kyzioł, Czytanie uchem, „Polityka” 2008, nr 33, s 64 os ' ()kreślcnie zapożyczone od nazwy jednej z firm wydających audiobooki; por. ibidem, s. 65 ¹ lakkolwiek należy pamiętać o nierównoznaczności pojęć „mówioność” „oralność” iiuiiioŃi oraz przyznać rację Kordianowi Bakule, iż na poziomic substancjalnym nie może być .....u \ o mieszaniu się Języków” (wypowiedź zawsze jest albo dźwiękowa, albo graficzna), trudno

3

•    il.» pluwać odrzucenie pograniczności jako „idei zbędnej” (K. Bakuła, Mówione pisane ko HtumhiH ja, język, tekst, Wrocław 2008, s. 61 63). Badania stylistyczne i genologicznc wska/ii|;| im w ipółobecność „mówionego” i „pisanego” w strukturze jednego komunikatu. (O konkurowa

• ilu pici wiastków: grafemiczncgo i fonemiczncgo w ramach tego samego dzieła zob. I). Śnieżko, 1'rmiyd. v głosem i pismem, |w:] idem, ,, Kronika wszystkiego świata " Marcina Bielskiego. l^}ogra

.....lvs kursów, Szczecin 2004, s. 241 274). Potwierdza to w pewien sposób również koncepcja

•i"pmownnia ustności i piśmienności, za którą opowiada się Bakuła (K. Bakuła, op. eitpassim) ^ nul lingwistów pojawiały się już glosy przeciw opozycji binarnej, a za stosowaniem skali ustno

•    i im poziomie języka (por. S. Miehaj łowna Tolslapi, Tekst ustny w języku i kultur, r, przeł. W I ul, l inolmgwistyka” 5, 1992, s. 27 NO). Jednak według Huku ty rosyjska badaczka nic redukuje owej .po/ycyjności, jedynie inaczej się do niej ustoNunkowu|o (K Bakuła, op. eit., s. 44).

4

W innym miejscu swej pracy (s. 27) Bakuła doila|i\ iż językoznawcy zbyt rzadko od wołu ia się .In troili literatury i literatury pięknej, w klóie| |ak iiniIiiic ptzckonm niniejszy artykuł nic hta łoije utworów wykracząjt|cych poza ramy jednej kalogotłł opinii