DSCN1803

Przedsiębiorca jako przywódca 151

Prognozowanie, zob. estymacja, samo-spelniające się przepowiednie.

Prognozy ostrzegawcze, zob. samo-spełniające się przepowiednie.

Programowanie mentalne, zob. mentalność.

Projekcja, zob. plotka.

Propaganda, zob. efekt bumerangowy, ideologia.

Protest zbiorowy, zob. ruchy społeczne.

Protonauka, zob. paradygmat.

Próżnia społeczna, zjawisko braku poczucia identyfikacji ze średniej wielkości pupami, zrzeszeniami lub instytucjami, które usytuowane są na poziomie mezospołecz-nym. W wielu badaniach socjologicznych przeprowadzonych w naszym kraju zaobserwowano, że Polacy utożsamiają się wyłącznie z małymi grupami (rodzina, grupy towarzyskie, pracownicze itp.) oraz z grupami wielkimi (naród). Natomiast niewiele osób czuje się członkiem zbiorowości typu pośredniego (np. społeczność lokalna, stowarzyszenia, organizacje zawodowe, partie polityczne). Związki te stanowią ważny element struktury społecznej z uwagi na pełnione funkcje. Istnienie próżni społecznej prowadzi do szeregu negatywnych konsekwencji: m in. do mniejszego poczucia Odpowiedzialności za sprawy wykraczające poza sferę prywatności, braku aktywności społecznej, niewielkiego poczucia wpływu na istotne sprawy życiowe rozstrzygające się w otoczeniu społecznym. Widać, że pewnie części systemu społecznego traktowane są przez znaczną liczbę osób jako obce (lub przynajmniej obojętne). Inną stroną ■ego zjawiska jest także i to. Ze tego typu P°stawy prowadzą zwrotnie do słabej krystalizacji tych struktur pośrednich. (A.S.)

2«ł>- autentyczność w życiu społecznym, struk-*■* społeczna, więź społeczna.

Prywatność, zob. instytucja totalna, kontrola społeczna.

Przedsiębiorca jako przywódca, przywódcą jest osoba dysponująca władzą w grupie lub szerszej zbiorowości, osoba, która wyraża interesy społeczno-ekonomiczne tej grupy i która cieszy się jej zaufaniem. Nie wystarczy zatem, że ktoś wyróżnia się określonymi cechami osobowości; musi on mieć oparcie w grupie, możliwość sprawowania władzy i jej egzekwowanie przy aprobacie danej zbiorowości. Władza przywódcy może mieć różne Źródła [R.A. Webber 1984]: legalne powołanie, pozycja eksperta, odniesienie (spontaniczne wyniesienie przez członków grupy), przedstawicielstwo, nagradzanie. Przedsiębiorca, jeśli ma stać się przywódcą, musi spełniać te wszystkie wymagania, które stawia się innym przywódcom, uwzględniając ponadto swoiste warunki pracy danego przedsiębiorstwa.

Problematyce przywództwa poświęca się wiele uwagi we współczesnej socjologii i naukach pokrewnych (np. [G. Endruweit. G. Trommsdorf 1989; Zachowanie— 1983]). Zmieniające się okoliczności funkcjonowania przedsiębiorstw stwarzają potrzebę zatrudniania na najwyższych stanowiskach nie tyle zwierzchników, ile właśnie przywódców. Na przykład według Roberta L. Kahna [1958] taki przywódca powinien: 1) umożliwiać osobom podległym bezpośrednie zaspokajanie różnorodnych potrzeb psychicznych i społecznych, 2) struktura!izować ścieżki celu (tzn. tak organizować pracę, aby potrzeby mogły być zaspokajane dzięki realizacji celów organizacyjnych). 3) umożliwiać osiąganie celów przedsiębiorstwa przez nastawienie na usuwanie przeszkód oraz 4) modyfikować dążenia pracowników w kierunku korzystnym dla przedsiębiorstwa. (M.P.)

Literatura:

Endruweit G.» Trommsdorf G.. 1989. W'oee-tcrbuch der Saziologic. t I, Stuttgart Kahn R.L., 1958. Humań Relatians on Shop Fioor [w:] Humań Kelaiions. Amsterdam. Webber R.A., 1984. Zasady zarządzania organizacjami. er. 2. PWE, Warszawa.