img073 (34)

Ćwiczenie 9

Gruźlica

(tuberculosis, tbc)

Gruźlica jest zapaleniem ziarniniakowym, czyli swoistym (inflammatio gra-nulomatosa s. specifica). Zapalenie ziarniniakowe wywołane jest zawsze przez ten sam rodzaj drobnoustrojów, co manifestuje się powstaniem swoistej ziarniny, w której rodzaj odczynu tkankowego, przebieg i zejście odznacza się pewną regularnością. Skład i układ komórek ziarniny jest w każdym zapaleniu inny, nie mniej charakterystyczny jedynie dla tego zapalenia. Pozwala to na precyzyjne rozpoznanie zapalenia ziarniniakowego w obrazie mikroskopowym, bez konieczności wykonywania badań bakteriologicznych.

Gruźlicę wywołuje prątek gruźlicy (Mycobacteńum tuberculosis): typus hu-manus (typ ludzki), typus bovinus (bydlęcy) i typus avium (ptasi). Na gruźlicę choruje człowiek oraz wszystkie gatunki ssaków i ptaków. W przebiegu gruźlicy powstają w organizmie dwa odczyny zapalne: wysiękowy ( exsudativa) i wytwórczy (tbc proliferativa). Z morfologicznego punktu widzenia typowy jest tylko ten drugi, a jednostką anatomiczną jest gruzełek (tuberculum).

Gruźlica prosówkowa płuc (tuberculosis miliaris pulmonis)

Gruzełek gruźliczy w płucach powstaje z reguły wskutek krwionośnego wysiewu prątków najczęściej w okresie wczesnego uogólnienia się procesu. W stadium początkowym gruzełek jest makroskopowo niewidoczny i nosi miano podprosówkowego (tuberculum submiliare), a gdy się powiększy powstaje gruzełek prosówkowy (t. miliare). Ma wówczas wielkość ziarna prosa (stąd nazwa) i szarobiałą lub szarożółtą barwę. Na początku rozwoju jest szklisty i przeświecający, później ulega zmętnieniu, a w jego centrum dochodzi do serowacenia i wapnienia.

Po usadowieniu się w tkance prątek gruźlicy wywołuje zapalenie wysiękowe z pojawieniem się granulocytów obojętnochłonnych i makrofagów. Komórki te fagocytują prątki (komórki wysiękowe). W tej fazie rozwoju zmiany mogą cofnąć się całkowicie lub proces toczy się dalej.

92