img163

104

cie i zadaniach, a wypowiedzi zbyt długie, lecz mało rzeczowe pocjs wywać dla wyłowienia ich sensu). Przyznać należy, że lekcja z wy. staniem dyskusji jest w znacznym stopniu nieprzewidywalna, co iue^ cza, że musimy niewolniczo trzymać się przygotowanego scenarius^.

Utrzymanie kierunku dyskusji nie jest łatwym zadaniem, gdy_ nieje wiele czynników mogących zakłócić jej tok. Zdarza się cz uczeń może wyrazić stanowisko lub zdanie nie na temat. Innym razem i przerzucanie się argumentami wyzwala silne emocje i choć na ogól ino-."' tywuje to do udziału w dyskusji, może łatwo odciągnąć młodzież od za- * sadniczego tematu, a uczniów nieśmiałych bądź gorzej wypowiadających się zniechęcić do dyskutowania. Ci ostatni są często wyprzedzani przez innych lub ich wypowiedzi są przerywane i w końcu może utworzyć się grupka stałych dyskutantów, zwłaszcza gdy nauczyciel nie dość skutecznie wymusza szeroki udział uczniów w dyskusji. Uczniowie z młodszych klas mogą mieć dodatkowo trudności z koncentracją i słuchaniem innych. K. Kruszewski stwierdza wprost, że dyskusja jest mało demokratyczną metodą nauczania. Podkreśla fakt, iż podczas dyskusji antagonizmy i sympatie między uczniami (wyznającymi różne ideały i realizujące różne wzory osobowe) łatwo się mogą ujawnić. Wewnętrzna logika dyskusji i jej odbicie w świadomości uczniów mogą sprawić, że różnica stanowisk w trakcie dyskusji staje się różnicą w ogóle, a nie różnicą w danej sprawie. Ostrzega, że dyskusja może utrwalać stare konflikty między uczniami i rodzić nowe [40],

Młody stażem nauczyciel koniecznie winien wziąć sobie te uwagi do serca, by poczynić pewne działania profilaktyczne.

Prowadzone od dawna badania nad komunikowaniem się nauczycieli i uczniów informują, że w przypadku gdy dyskusja odbywa się na forum całej klasy, wielu niedoświadczonych jeszcze nauczycieli zostawia uczniom zbyt mało czasu do namysłu. Czas wyczekiwania na odpowiedź jest zbyt krótki, około 1 sekundy. Z tym wiąże się kolejny błąd w prowadzeniu dyskusji frontalnej, a mianowicie jej zbyt szybkie tempo. Zjawisko to zniechęca do odpowiedzi wielu uczniów. Uważa się, że owo wyczekiwanie nauczyciela, zanim powtórzy on pytanie w takiej samej postaci bądź zmienionej, powinno wynosić nawet do 3 sekund, zwłaszcza gdy czekamy na odpowiedź bardziej złożoną, wymagającą myślenia, a nie tylko przypomnienia faktów. Podobne uwagi dotyczą również prowadzenia pogadanki, o której była mowa wcześniej.

'iołowość i spontaniczność młodzieży jest tu niejako wkalkulowa-czyciel winien być nie lada wirtuozem, aby po skończonej dysku-jyscy jej uczestnicy wyszli w pełni usatysfakcjonowani. Mimo to Ino wyobrazić sobie pracę ze współczesną młodzieżą w nowoczesnej : bez tej metody, zwłaszcza że wśród jej licznych odmian można jać takie, które nas i uczniów zadowolą.

dyskusja pozwala na zorganizowaną wymianę myśli i poglądów uczestników na dany temat oraz na swobodne korzystanie z cudzych doświadczeń,

pobudza i rozwija myślenie, uczy krytycznego spojrzenia na siebie i innych,

rozwija umiejętność precyzyjnego formułowania własnych myśli i sądów oraz skutecznego komunikowania się,

■ uczy uważnego słuchania innych, wnikania w myśl innych osób i jej rozumienia,

•    uczy odróżniania argumentów od pseudoargumentów i oceniania własnej i cudzej wypowiedzi,

•    uczy szybkości reagowania, a także panowania nad własnymi emocjami, zrozumienia dla cudzych, odmiennych opinii,

•    wyrabia szacunek dla innych uczestników dyskusji i przygotowuje do zespołowego rozwiązywania problemów,

•    sprzyja krystalizacji własnych przekonań i poglądu na świat.

Aby zarysowane umiejętności szybciej stały się udziałem naszych

podopiecznych, wskazane byłoby ukształtowanie w klasie norm społecznych gwarantujących otwartą, szczerą dyskusję, i wzajemny szacunek osób biorących w niej udział. Niezbędną pomocą będzie ustalenie z uczniami regulaminu dyskusji klasowej. Najbardziej naturalnym momentem na taką decyzję jest lekcja, podczas której uczniowie rozgorączkowani problemem niemal skaczą sobie do oczu. Wtedy bez oporu podejmą z nami trud zredagowania takiego „dokumentu”, którego celem jest ułatwienie dyskusji w przyszłości i zapobieżenie mogącym pojawić się konfliktom pomiędzy uczniami. Zapisane wtedy wnioski dobrze jest utrwalić na plakacie, aby można było w każdej chwili do niego sięgnąć. Regulamin taki mógłby wyglądać następująco: