Reżyser Siergiej Eisenstein planował przygotowanie filmowej trylogii Iwan Groźny, zmarł jednak przed realizacją trzeciej części. Część pierwsza, uhonorowana Nagrodą Stalinowską, przedstawiająca walkę cara Iwana o utrzymanie władzy, odniosła wielki sukces. Druga część nie uzyskała aprobaty Kremla i zaprezentowano ją publiczności dopiero w 1958 roku.
Polityczny), wykorzystane we wczesnych latach 30. do wprowadzenia przymusowej kolektywizacji i deportacji tzw. kułaków (zamożniejszych chłopów).
Tajna policja porewolucyjnej Rosji miała, rzecz jasna, swoje poprzedniczki w dziejach tego kraju. Stalin skrupulatnie analizował represyjne poczynania kolejnych carów, dążąc do stworzenia własnego aparatu terroru; szczególnym respektem darzył Iwana IV (1530-1584), zwanego Groźnym - paranoicznego sadystę i mistyka, który jako pierwszy władca rosyjski nosił tytuł cara („cesarza”). Choć był pobożnym wyznawcą prawosławia, to zarazem oznaczał się jeszcze większym okrucieństwem, bezwzględnością i skłonnością do tyranii, niźli wskazywałby na to jego przydomek.
Stalin badał skuteczne metody cara Iwana w dziedzinie tworzenia zwartego, rządzonego twardą ręką państwa, a także wymuszania bezwzględnej lojalności u swoich pomocników i niemal boskiej czci, jaką darzyli go poddani. Ponadto przebiegle zauważył, że zniesienie caratu i prześladowania prawosławnej
8