img984

Uderzającą cechą w zakresie słowotwórstwa jest pewna monotonia i se-ryjność danych struktur, znaczna frekwencja czasownika i formacji od-czasownikowyeh, np. w języku brydżystów formacje na -anie, -enie, -cie, formacje paradygmatyczne i z suf. -ka, por. np. serię z suf. -ka: bitka, nadbitka, nadróbka, odwrotka, przebitka, wpadka, rozgrywka, uzpustka, wziątka, zagrywka, zrzutka itp. Ważną rolę odgrywa w omawianych odmianach słownictwo kluczowe, wokół którego rozbudowuje się frazeologia, znaczącą funkcję spełniają tu zwłaszcza czasowniki, por. wędkarskie moczyć : moczyć kij, moczyć wędkę, moczyć robaka, żywca; brydżowe grać: grać w ciemno, grać spod dużego palca, nie graj bawole w to, co leży na stole, grać do stołu itp. Czasowniki te mają liczne warianty prefiksalne, por. zgrywać (atu), odgrywać, zagrywać, dogry-ufać, przegrywać, odegrać się, i są podstawą różnych derywatów: zgranie, zagrywka, dogrywka itp.;

4) socjolekty grup zinstytucjonalizowanych i zorganizowanych, chodzi o takie grupy, jak wojsko, organizacje paramilitarne, marynarze i inne. Najbardziej charakterystyczną i znaczącą grupę społeczną tworzą żołnierze. W tej zbiorowości, zróżnicowanej hierarchicznie i poziomo (rodzaje służb), kształtują się różne wewnętrzne odmiany, zawodowe i niezawodowe, związane z charakterem czynności (zbiórki, manewry, szkolenia itd.) i — zwłaszcza — formalnym lub nieformalnym (relacje koleżeńskie między żołnierzami, kadrą oficerską) charakterem komunikowania. Nie wnikając w te zróżnicowania, można wyodrębnić dwa zasadnicze rodzaje języka wojskowego: 1) język obowiązujący, oficjalny, realizujący regulamin wojskowy, najbardziej ze wszystkich języków skodyfikowany, bowiem oprócz ceremonialnych sytuacji komunikatywnych realizujący określony scenariusz, zakładający użycie wojskowego stylu we wszystkich zajęciach i relacjach służbowych, a po części i nie-służbowych, 2) gwarę żołnierską, kształtującą się wśród żołnierzy we względnie swobodnych, nieregulaminowych kontaktach, stanowi ona w pewnym zakresie rodzaj kontr-języka oficjalno-wojskowego (z elementami ekspresji negatywnej niejawnej), a zarazem i język, który może się pojawić w relacjach oficer — żołnierz w czasie różnych zajęć praktycznych, przerw itp. Istnienie nieoficjalnej gwary żołnierskiej sprzyja, szczególnie w warunkach bojowych, wykształceniu się silnych więzi między kadrą a żołnierzami. Jest to język na wskroś ekspresywny, nierzadko dosadny, męski, wychwytujący przede wszystkim nawyki cywilne lub nadmierną służbistość, przejawy złej organizacji, braki w zakresie sprzętu, warunków bytowania, wyżywienia itp.¹³

Pomijam tutaj czysto fachowe, w tym i teoretyczno-naukowe od---ui____ _________

¹¹ Por. na temat uwagi w artykułach S. Kani (zob. przyp. 3)..