IMGP0413

Moda lat 60,, 70- i 80. XX wieku

NOWE UWARUNKOWANIA SPOŁECZNE

Głębokie przemiany zachodzące w świecie mody w latach sześćdziesiątych zostały zapoczątkowane zaraz po wojnie, jednak w pełni mogły się dokonać dopiero wtedy, gdy świat zachodni podźwignął się z wojennych zniszczeń. .Gdy nasz wiek wchodził w siódme dziesięciolecie — pisał Bruno du Roselle — nic nie pozwalało przypuszczać, że będzie to okres totalnych przemian, jakich historia ubioru nigdy wcześniej nie zaznała*.

We wszystkich krajach świata wysoki przyrost naturalny w latach 1945-1965 spowodował pojawienie się nowej, młodzieżowej klienteli. W 1965 roku od 5 do 10% populacji świata miało poniżej dwudziestu lat. Wydłużeniu uległ okres obowiązkowego nauczania, coraz liczniejszą grupę stanowili też studenci, zasadniczo lepiej sytuowani niż ich rodzice, gdy byli w tym samym wieku. Po raz pierwszy .młodzież", jak zaczęto ich nazywać z pewną dozą nieufności, była traktowana jako odrębna grupa społeczeństwa, mająca własne zainteresowania, gusty i stroje. Moda zawsze była tworzona z myślą o dorosłych, teraz zaś młodzież domagała się ubiorów przeznaczonych specjalnie dla niej i dostosowanych do jej stylu żyda.

Pierwszym krajem, w którym objawiła się ta tendencja, były Stany Zjednoczone. Tamtejsza młodzież, wychowana w dostatku, niezna-jąca ubóstwa lat powojennych, pogardzająca społeczeństwem konsumpcyjnym i wygodnym życiem, przyswoiła sobie ubiór biedoty — dżinsy, koszule bez krawata i bluzy. Strój ten, noszony na amerykańskich uniwersytetach przez studentów obu płci, stał się niemal symbolem .beat generation".

W Europie młodzi ludzie, wywodzący się raczej z nizin społecznych, nosili początkowo stroje beatników nie po to, żeby manifestować swoją odrębność wobec społeczeństwa, nie mającego im zresztą wiele do zaoferowania, ale po to, żeby podkreślić przynależność do swojej grupy wiekowej. Dużą popularnością wśród młodzieży cieszyły się motocykle, a na kaskach i kurtkach po-

967. Joe Cocker podczas występu na festiwalu w Woodstock. 1969.

jawiły się naiwne i prowokacyjne znaki. Nieco później także trykotowe T-shirty zostały ozdobione emblematami, portretami idoli czy rozmaitymi napisami. Moda ta, początkowo o ograniczonym zasięgu, szybko upowszechniła się wśród młodych z wszystkich klas społecznych do tego stopnia, że w maju 1968 roku trudno już było domyślić się pochodzenia uczestników zamieszek, jako że na ogół ubrani byli jednakowo.

W tym samym czasie francuskie kobiety, które uzyskały za rządów de Gaulle’a prawo wyborcze, o co zresztą nie zabiegały zbyt stanowczo, zaczęły domagać się równouprawnienia także w innych dziedzinach żyda społecznego. Piastowały już wówczas wysokie stanowiska i pragnęły także same decydować o swoim ubiorze. Spodnie nosiły o każdej porze dnia, niezależnie od wieku. Z niejakim zdziwieniem odkryły wygodę i komfort tego ubioru, stopniowo tracącego swój pierwotny prowokacyjny charakter [il. 973,978 i 981]. Przyjęcie spodni w ubiorze kobiecym, jak się dziś wydaje nieodwracalne, przyczyniło się do odnowienia garderoby męskiej, od ponad stu lat zasklepionej w tradycyjnych formach [il. 974 i 989].

Zjawisko odejścia od ubioru tradycyjnego w dotychczas zamkniętych i słabo rozwiniętych gospodarczo społecznościach przybrało na sile i to we wszystkich niemal krajach świata. Dawne stroje regionalne ustąpiły miejsca ubraniom typu zachodniego, noszonym na całym świecie, produkowanym w standardowych

968. Coco Chanel i Bomy Schneider w czasie przymiarki sukni. 1965. Archiwum Chanel.

Fot. Hatami / Chanel.

969. Yves Saint Laurent. sukienka mini .W hołdzie Mondrianowi’. 1965. Fot. Peter Knapp -SCOOP