IMG58 (6)

16

(1896-1986) (rys 1.4) ft> drugiej wojnie Omowej w 1945 roku /ostał <»n powołany na kierownikj Zakładu Ochrony Kami i Emomołogu w icj/c Uczelni. pr/cmianowanym nastę-pnic na Katedrę Ochrany Lasu Na lym stanowisku pracował a/ do odejścia na cmcrylurę. tj. do raku 1966 Zmarł) w 1^86 r prof dr łub dr honoris causa SGGW Marian Nunherg był światowej rangi entomologiem, którego prace o komikach i wyrynnikach mają fundamentalne znaczenie dla wiedzy o tych radlinach chrząszczy. Opisał po ra/ pierwszy I pod-md/inc. 8 rodzajów i 66 gatunków komików i wyrynników z ra/nych kontynentów naszego gjohu Wniósł ogramy wkład w organizację ochrany lasu w Polsce, tworząc w 19.10 raku Oddział Ochrany Lasu Instytutu Badawczego Leśnictwa. Opracował i wprowadził do praktyki metodę prognozowania pierwotnych szkodników sosny i chrabąszczy oraz jako pierw \/y dokonał rviom/jcfi lasów Polski na strefy zdrawotnosci Szczególna uwagę zwracał w swoich pracach, np w rozprawie „O wpływie różnych czynników na występowanie i populację strzygom chomówii". na ralę domieszek liściastych, pasożytów oraz mrówek u ograniczaniu liczebności szkodników Wychował plejadę młodych uczonych. Pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji w nauce polskiej. Był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk i członkiem jej Prezydium.

Szczególnie szeroki i śmiały profil badawczy charakteryzował wybitnego leśnika, entomologa i ekologa prat dr Jana Jerzego Karpińskiego (ry s. 1.5). Rozpoczął on pracę naukowa w n»ku 1914 w Instytucie Leśnym w Petersburgu, gdzie pod kierunkiem N. Cholod-kowskiego i P Spessntseffa prowadził studia nad komikowatymt. W Polsce pracował jako leśnik i entomolog w Białowieży. Z tego okresu pochodzą następujące jego rozprawy. „Geograficzne ra/siedlentc komików na ziemiach Polski i kwestia dwu zasięgów świerka w świetle badan iptdołogtcznycłf (1932). ..Fauna komików Puszczy Białowieskiej na tle

Rysunek 1.4

Prot Irh*0 drhc Marian Nuntwg (1896-1906) (tot W Dudzrfsk.)

Rysunek 1.5

Prot dr Jan Jerzy Karpiński (1896-1965)

(lot. arch.)

występujących w Puszczy dr/cwmiamW (1933). Ta ostatnia praca miała istotne znaczenie dla opracowania klasyfikacji typologicznej lasów Puszczy. ..Przyczyny ograniczające rozmnażanie się komików drukarzy (Ipt r\ponraphus L. i Ips Juplu aiux Sahib > w lesic pierwotnym’* (1935) i wreszcie „Materiały do btockologii Puszczy Białowieskiej" (1949). w której autor wyraził oryginalne poglądy na organizację i funkcjonowanie ekosystemów leśnych Wraz z K. Strawińskim opracował monografię „Korniki Ziem Polski** (I948i.

W roku 1951 ogłosił tez. rewelacyjną, nową teorię rozwoju osobniczego owadów, która opublikowana w Czechosłowacji była w owym czasie przedmiotem zaciętych polemik (Górny. 1965).

Po II wojnie światowej początkowe lata przypadły na odbudowę działalności entomologicznej. restytucję katedr i stworzenie warunków pracy naukowej. Równocześnie podejmowano intensywne wysiłki nad opanowaniem sytuacji zdrowotnej lasów polskich, w których dochodziło do silnych gradacji szkodników wtórnych, takich jak komika drukarza w śwtcrc/ynach Karpat. Sudetów i Mazur, żerdzianki sosnówki w Borach Dolnośląskich. przy płaszczka gronalka w horach sosnowych Polski nizinnej. Równocześnie na skutek wojennej przerwy w kontroli tzw. pierwotnych szkodników sosny dos/.ło do silnych gradacji osnui gwiaździstej, brudnicy mniszki i barczatki sosnówki.

Na tle lej sytuacji ukazały się wa/nc dla praktyki opracowania naukowe monografie osnui gwiaździstej M. Nunbcrga i W. Kochlera. szkodników wierzby i topoli J. i Z. Schnai-derów. S. Kapuścińskiego nad szkodnikami wtórnymi sosny oraz szkodnikami nasion drzew leśnych. Prof. M. Nunbcrg na podstaw ie materiałów statystyczno-historycznych gradacji szkodników leśnych w Polsce opracował w 1946 roku rejonizację lasów polskich pod względem ich zdrowotności, co w decydujący sposób wpłynęło na organizację walki z owadami. JJ. Karpiński i K. Strawiński wydali monografię rozmieszczenia kornikowa-tych w Polsce. Wreszcie istotne znaczenie dla prowadzenia działalności w zakresie ochrony lasu przed owadami było wydanie w 1952 r. przez Ministerstwo Leśnictwa i Przemyślu Drzcwmcgo ..Instrukcji ochrony lasu".

Działalność autorska leśnych entomologów polskich w okresie powojennym była tak duża (już w pierw szym dwudziestoleciu wydano ok. 300 prac), iż nic sposób przedstaw u ją szczegółowo. Charaktery żując jej główne kierunki można powiedzieć, ze koncentrow ała się ona przede wszystkim na problemach poznania biologu i ekologu gatunków o dużym znaczeniu gospodarczym. Szkodliwa działalność niektórych z tych gatunków ujawniła się dopiero niedawmo w wyniku silnego oddziaływania człowieka na środowisko leśne, jak np. licznych szkodników upraw sosnowych i szkodników wtórnych rozmnażających się silnie w strefach oddziaływania przemysłu, w zniesieniach gruntów pofolnych Du/ą uwagę zwrócono na badania nad naturalnymi czynnikami oporu środowiska w perspektywie ich wykorzystania w biologicznych i integrowanych metodach ochrony lasu oraz na opracowanie skutecznych chemicznych metod walki zc szkodliwymi owadami

Wyrazem troski o walory przyrodnicze polskich lasów były tez wysiłki kierowanego w lalach 1951 -1974 przez prof. W. Koehlcra Zakładu Ochrony Losu Instytutu Badawczego Leśnictwa, by użycie środków chemicznych było utrzymane w granicach niezbędnego mi nimum. Prowadzona przez pracowników tego Instytutu osłona naukowa akcji chemicznego zwalczania doprowadziła do opracowania takich metinł kontroli liczebności jx*pulacji szkodliwych owadów leśnych, które umożliwiły największe dopu%/czjlrv granit zenie wierzchni chemicznego zwalczania i pełne wyJnViy>*ąpu- sil oporu >:vsJow»*ka PoiuJio