IMG"01 (4)

Społeczeństwo informacyjne i edukacja

Era informacji, która zapoczątkowana została przemianami kultury, osiągnięciem pracz nią stadium prefiguratywnego"⁰, z pewnością przynoś rewolucję edukacyjną dotyczącą wiedzy, wartości, sposobów nauczano, organizacji pracy w szkole, roli nauczyciela i ucznia¹’¹. Proces ten został jat zapoczątkowany i jest szeroko komentowany tak w poważnych opracowaniach naukowych, jak i w literaturze popularnej.

George Rjtzcr, amerykański socjolog zwraca uwagę na postępujący proco mantonaldyzacji społeczeństwa polegający na stopniowym rozprzestrzenianiu się na wszystkie dziedziny życia społecznego - mm. zdobywanie wykszial-cenią, podróże, pracę, sposoby spędzania wolnego czasu - zasad działania restauracji szybkich dań.

Macdonaldyzacja jest pochodną racjonalizacji i biurokratyzacji społeczeństwa, gdzie precyzyjny podział zadań i obowiązków, specjalizacja czynności znamionują szybki postęp gospodarki rynkowej. Postęp ów jednak niesie z sobą i zagrożenia w postaci umasowienia usług, utraty indywidualności i podmiotowości, nadmiernej podaży towarów i usług w porównaniu z popytem na nie. Autor podaje co prawda szereg wskazówek, jak można się pracd tym zjawiskiem bronić, ale są to działania w mikroskali, nic mające większego znaczenia w szerszej i dalszej perspektywie czasowej¹’*.

Biorąc pod uwagę cel mniejszego opracowania, najistotniejsze wydaje się być uwypuklenie skutkńw.jakic przeobrażenia kultury mają dla edukacji:

- Z punktu widzenia organizacji procesu kształcenia, system klasowo-lekcyjny z całym swoim werbalnym instrumentarium wydajo się wyczerpywać swą efektywność, ustępując na rzecz metod wiodących do samodzielnego rozwiązywania problemów przez uczniów, z zastosowaniem rozwiązań interdyscyplinarnych, łączących w bloki tematyczne zagadnienia z pokrewnych dziedzin. Istotnym rozwiązaniem organizacyjnym w dobie społeczeństwa informacyjnego jest pojawienie się książek elektronicznych, upowszechnianie materiałów edukacyjnych w intcmccic, rozwój permanentnego kształcenia poprzez c-lcarning, uniwersytety i kuny wirtualne.

Porównaj roidńał S. omówienie stadiów rozwoju kultury według Maignrel Mcad B. Siemieniec ki (rod.), Skutki powueekmąu itotwania kamputtrów w tJuLuji. (w.) ⁸ t«—ramki (red.).    edukmji z la^urmn. Wydawnictwo Adam Mar

szalek. Toruń IW, *. 39-Sl.

O. Kiucr, Mcdonaldyzacja spobcseństnu, Muzu, Warszawa 1999.

Komunikatory nHetnetow*. poott e-miilowa, wielojęzyczna strony mer-netowe przyczyniają się zapewne do przenikania kultur, wzmacniania po-attw tolerancje otwartości I elastyczności myślenia młodych łudzi. z dragwj jednak strony, kreowanie wirtualnego świata zastępującego rzeczywistość (patrz np gra internetowa „Sccond Life” autorstwa Philips Roscdale*a^>n) dełuimanizujc kontakty międzyludzkie, wzmacnia bariery, dystans, utrwala kompleksy i zaburza tożsamość uczestników takiego wirtualnego świata i Cycu W miejsce przyjaźni, empatii, wspólnych zainteresowań i spędzania czasu na rozmowach następuje splatanie wyobraźni i rzeczywistości w jedno. pojawia się też relatywizm moralny oparty na spłyceniu i ograniczeniu znaczenia szeregu pojęć stabilizujących sytuację jednostki w święcie, takich jak: prawo, autorytet, postęp, prawda, wartość.

- Z punktu widzenia szkoły i procesu kształcenia na szczególną uwagę zasługuje automatyzacja systemu kontroli, rozwój programów oferujących symulacje rozwiązywania problemów, których właściwe wykorzystanie może podnosić efektywność edukacji, przyspieszać uzyskanie przez ucznia informacji zwrotnej o postępach i brakach i wzbogacać twórcze myślenie uczących się. ale moZe też budować bariery komunikacyjne w kontaktach uczeń nauczyciel, zagrażać równowadze rozwoju sfer społeczno-emocjonalnej i poznawczej i podnosić poziom napięcia między wartościami związanymi z konformizmem i konsumpcją a potrzebą indywidualizacji, którą każdy z nas posiada lepiej lub gorzej rozwiniętą*^M.

- Z punktu widzenia roli nauczyciela i ucznia zauważyć można tendencję do zmiany roli nauczyciela z eksperta, o zamkniętym zasobie wiedzy prze-kazywancj w taki tam sposób kolejnym rocznikom uczniów, w kierunku kompetentnego animatora, przewodnika po święcie, aktualizującego swe wykształcenie i wskazującego uczniom tradycyjne, ale i alternatywne sposoby pozyskiwania informacji i weryfikowania posiadanej wiedzy.

Kultura jako paideia i jako towar

Pierwsze podejście do analizy zjawisk kulturowych zakłada, że człowiek jest zarówno dłużnikiem, jak i twórcą kultury - w procesie wychowania ■ntemalizuje całą jej warstwę symboliczną, która pełniąc między innymi

^pąiiŚMto. gazeta. pł/piąBtrti/łUlś^dtmłś). boni * ^Ł »wii%OanWłBiB*i yhiiM. PWN. SWiww 300S-