IMG329

uoocj aktywności okładu nora-drenergicznego w oun, przy jednoczesnym obniżeniu aktywności układu GABA-ergicznego, dopa-minergicznego i opioidowego.

Klinicznie zaprzestanie spożywania alkoholu i związany z tym spadek jego stężenia we krwi prowadzi do zespołu objawów z odbicia, których wystąpienie składa się na alkoholowy zespół abstynencyjny.

Tak jak w przypadku substancji wywołujących wpływ depresyjny na oun pierwsze reakcje w zespole abstynencyjnym pojawiają się ze strony tych układów, które - przy utrzymywaniu się wysokiego stężenia alkoholu — były hamowane przez alkohol. Demonstratywnym tego przykładem jest obniżenie się progu drgawkowego, podwyższonego przy utrzymywaniu się wysokiego stężenia alkoholu we krwi, co klinicznie przejawia się wystąpieniem napadów padaczkowych, najczęściej maksymalnych pierwotnie uogólnionych. Ryzyko pojawienia się drgawek w alkoholowym zespole abstynencyj-nym zmniejsza się znacznie po 48 godz. abstynencji.

Objawy zespołu abstynencyj-nego objawiają się w pełni od 12 do 72 godz. po zaprzestaniu lub zmianie rytmu i sposobu spożywania alkoholu. Prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu wzrasta znamiennie w zależności od czasu trwania choroby alkoholowej; jest istotnie większe u chorych z ciągami pijaczymi.

Pierwszym objawem zespołu, występującym już w czasie kilku godzin od zaprzestania spożycia jest drżenie o posturalnym charakterze. W tym czasie pojawia się także niepokój, wahania nastroju oraz objawy ze strony układu autonomicznego, jak nadmierna potliwość. ortostatyczne spadki ciśnienia i mdłości. Pojawiają się zaburzenia snu. w postaci odwrócenia rytmu dobowego i intensywnych, niepokojących chorego marzeń sennych. Ostatni objaw jest związany z odhamowaniem fazy snu REM. która ulega supre-sji przy podwyższonym stężeniu alkoholu we krwi. Kolejnym objawem są omamy, zwykle wzrokowe i słuchowe, rzadziej węchowe i dotykowe. Omamy wzrokowe początkowo pojawiają się po zamknięciu oczu. następnie występują przy oczach otwartych. Omamy przyjmują często postać zwierząt, często zniekształconych mikro-, makro- lub dysmorfop-syjnie. Chory w tym okresie, przy zachowanej syntoniczności, jest zdezorientowany allopsychicznie, z chwiejną, nie ześrodkowującą się uwagą i znacznym pobudzeniem ruchowym. Częsta w tym stadium jest bezsenność, z charakterystycznym zaostrzeniem objawów (omamy, niepokój) w godzinach nocnych.

Zespól abstynencyjny ustępuje najczęściej samoistnie po 4-7 dniach; częstym zakończeniem objawów jest sen.

W badaniach laboratoryjnych zwraca uwagę podwyższone stężenie bilirubiny i mocznika we krwi, hipokaliemia, hipomagne-zemia, wzmożona aktywność aminotransferaz i białkomocz. Prognostycznie istotne jest stężenie mocznika, wartości ciśnienia tętniczego i hipertemia.

Zejściem objawów abstynen-cyjnych może być zespół Wemic-ke’go-Korsakowa z charakterystycznymi ubytkami pamięci kompensowanymi konfabulacjami i wspomnieniami rzekomymi - pseudoreminiscencjami. Śmiertelność w zespole abstynencyj-nym zwiera się w granicach 2-20 proc.; jest wyraźnie wyższa wśród chorych po 50. roku życia i istotnie wzrasta wraz z latami spożywania alkoholu. Zgon następuje w wyniku niewydolności krążeniowej, oddechowej (powikłanej często płatowym zapaleniem płuc), w przebiegu śpiączki wątrobowej i encefalopatii Wer-nicke’go.

W leczeniu stosuje się benzo-dwuazepiny (chlordiazepoksyd. diazepam. klometiazol); w zwalczaniu drgawek - hydantoinal i walproiniany. Stosowanie buty-rofenonów (np. haloperidolu) do zwalczania omamów możliwe jest po ustąpieniu zwiększonego ryzyka drgawek.

Z uwagi na wspomniane zaburzenia aktywności układów neu-rotransmiterowych: noradrener-gicznego i dopaminergicznego podejmuje się również próby stosowania klonidyny, bromokryp-tyny i pergolidu w terapii objawów zespołu abstynencyjnego.

Tzw. pierwotne otępienie alkoholowe

Jest zauważalnym faktem, że po latach nawykowego spożywania alkoholu znaczna część pacjentów prezentuje obraz degradacji intelektualnej, o postaci klinicznej różnego stopnia zaburzeń poznawczych, rozwiniętych zwykle jako naddatek pojawiających się wcześniej zmian osobowości, nastroju i zachowania. Klasyczne już badania Horwatha, chorych z tzw. otępieniem alkoholowym, ujawniły zaburzenia myślenia abstrakcyjnego u wszystkich badanych, u 95 proc. - zaburzenia pamięci operacyjnej, u 85 proc. -zaburzenia zachowania, 81 proc. prezentowało obniżenie nastroju, 76 proc. - zaburzenia orientacji w czasie, 61 proc. - w przestrzeni, a u 35 proc. badanych występowała labilność emocjonalna.

Zmiany intelektualne występujące u chorych z chorobą alkoholową przez długi czas postrzegane były w oderwaniu od innych neurologicznych objawów meta-alkoholowych, a samo otępienie alkoholowe ujmowane było jako odrębny zespół objawowy, związany z nawykowym spożywaniem alkoholu. Jednakże zarów-

18