IMG 22

nie funkcjonującego autorytaryzmu w szkolona 'tatófe ńaanuer-nej kontroli zewnętrznej oraz przerostu manipulacji i indoktry-* nacji w procesie dydaktyczno-wychowawczym, czyli w wyniku zbyt nasilonego traktowania instrumentalnego uczniów. Najbardziej niepokojącą cechą rozumianej w ten sposób karności jest względna, co najwyżej, trwałość zdyscyplinowanych zachowań uczniów i powstające z jej powodu trudności wychowawcze. Uczniowie bowiem wychowywani w karności zewnętrznej zazwyczaj nie (respektują obowiązujących norm życia szkolnego i społecznego, gdy tylko pozostają poza zasięgiem wywieranej na nich presji przez dorosłych. Dzieje się tak w wyniku — jak •*- twierdzą psychologowie — lęku przeżywanego przez uczniów, poddawanych rygorom karności zewnętrznej. Lęk taki utrzymuje ich w niemal stałym i bolesnym napięciu psychicznym, domagającym się odreagowania. Następuje ono nierzadko w for-' mie agresywnych zachowań skierowanych przeciwko kolegom z klasy/a niekiedy i przeciwko nauczycielom, może też przejawiać się w samooskarżeniu i poczuciu winy, co wprowadza ucznia w jeszcze bardziej niebezpieczny stan napięcia i lęku. Najgorsze w tym jest nieuchronne uprzedzenie się uczniów do nauczycieli i szkoły w ogóle, co stanowi początek narastających z nimi kłopotów natury wychowawczej.

Dlatego też współcześnie nikt z szanujących się pedagogów nie przyznaje się do wychowywania w karności zewnętrznej. Wyraźnie preferuje się karność wewnętrzną. Wyraża się ona w postawie ucznia spełniającego swoje obowiązki czy zadania w przeświadczeniu o ich doniosłym znaczeniu dla osobistego dobra i własnej pomyślności. W tym celu niejednokrotnie uczniowie sami stawiają sobie wysokie wymagania i starają się je spełnić w sposób możliwie staranny. W każdym razie wzbraniają się przed mechanicznym, niechlujnym czy niedbałym wykonywaniem Zadań. Nierzadko też sami usprawniają swoje działania w celu uzyskania coraz to lepszych wyników. Natomiast wobec zlecanych i narzucanych prac zajmują stanowiska z reguły krytyczne i nieufne. Uczniowie wychowywani w duchu karności wewnętrznej skorzy są równie* do częstej samokontroli i samooceny. Ambicją ich jest bowiem osiągnięci* coraz lepszych efektów i to bez względu na ponissźsnt trudy 1 wyr leczenia.