IMG 77 (9)

288 • Pelops a później w Medei (431 p.n.e.) Eurypides. Także inni autorzy przywołują w swoich utworach R, np. Apollonios w eposie Argonautyka czy Seneka w tragedii Medea. • Postać wiarołomnego władcy występuje na malowidłach wazowych i ściennych, np. Jazon przed Peliasem (20 n.e.) z Pompejów, obecnie w Neapolu. Patrz także Admet, Alkę-stis. Argonauci, Glaukos, Kreteus, Kyknos, Neleus, Tes-saJos.

Pelops. ¹ syn —> Tantala i Euryanassy (lub —> Dione). Król Pizy (w Elidzie, kraina w płn.-zach. części Peloponezu), zdobywca Peloponezu. Jego ojciec zabił go i przyrządził z niego potrawę, którą zachwalając, podał na uczcie bogom olimpijskim. Bogowie, gdy spostrzegli (z wyjątkiem —> Demeter), czym są częstowani, uznali to za świętokradztwo, zbrodnię, i potrawy nie tknęli. Przywrócili też P. życie, po czym wywędrował nasz bohater do Grecji. Gościł go u siebie —» Ojnomaos, władca Pizy. R bardzo spodobała się córka króla, piękna —»Hippodameja. Żeby ją zdobyć, musiał wziąć udział w wyścigu rydwanów, zmierzyć się z samym Ojnomaosem. Król nie chciał wydawać córki za mąż, gdyż zgodnie z przepowiednią mąż jego córki miał być przyczyną jego śmierci. R, kiedy zorientował się, że król nie postępuje uczciwie, ponieważ ma szybkie konie, które dostał od boga wojny —> Aresa (jego ojca), zaczął działać. Przekupił woźnicę króla —> Myrtilosa, by uszkodził oś w rydwanie Ojnomaosa, dzięki czemu P. zwyciężył w wyścigu rydwanów, w którym król zginął. Po czym R pozbył się świadka podstępu, Myrtilosa, strącając go ze skały. Postępowanie P. nie spodobało się bogom, rzucili na niego i cały jego ród klątwę. P. objął tron po Ojnomaosie, poślubił Hippodameję i miał z nią dwóch, prześcigających się w okrucieństwie, synów: —» Atreusa i Tyestesa. Legenda głosi, że pochowano go w—» Olimpii. Mit o P. należy do bardzo popularnych, miał różne wersje. Według jednej z nich —» Płejstenes i —»Skiron to kolejni synowie P. Przetrwała ta postać głównie dzięki literaturze: wzmianka o R jest w —> Iliadzie (ks. II, w. 104 n.) Homera, w elegiach Tyrtajosa (VII w. p.n.e.), liryce Pindara (V w. p.n.e.), także w twórczości scenicznej trzech tragików greckich: Ajschy-losa, Eurypidesa i Sofoklesa. Inny ² R to syn —> Kasandry i —» Agamemnona. • Niektóre sceny z mitu o P. zachowały się na malowidłach wazowych (V w. p.n.e.), np. Pelops i Hippodamia na wozie czy Pelops ścigający się z Ojnomaosem. Patrz także Chrysippos, Ifitos, Lajos, Niobe, Pittheus, Stymfalos.

Penelopa • 289

Penaty, ich kult miał przenieść z —> Frygii do Rzymu król rzymski Tarkwiniusz Stary. Wedtug innego podania przywiózł je do Italii —> Eneasz, tuż po opuszczeniu —» Troi. Wkulcie R mogli uczestniczyć wyłącznie ludzie wolni. W każdym domu znajdował się ich ołtarzyk, gdzie ofiarowano im różne dary, by R zapewniły domownikom żywność (łac. ‘penus’ - ‘żywność¹). Każda rodzina rzymska miała zazwyczaj dwa R; ich posążki stawiano koto domowego ogniska, zamknięte w skrzynkach, które otwierano podczas sprawowania obrzędów. Oddawano im cześć również publicznie. „Narodowe R” przechowywano w świątyni bogini ogniska domowego —> Westy, mieszczącej się obok Forum. Kult R utożsamił się z czasem z kultem —» Larów, stąd często wymienia się w rzymskiej literaturze Lary i R bądź używa się tych określeń zamiennie. Ich miejsce było tam, gdzie znajdowali się ich czciciele. Na wzgórzu Velia, leżącym między Palatynem i Forum, cesarz Oktawian August (I w. p.n.e./l w. n.e.) wzniósł P. świątynię. • Przedstawiano P. jako dwóch siedzących młodzieńców. Patrz także Many.

Penelopa, córka akamańskiego króla —> Ikariosa i Periboi. Żona króla Itaki -> Odyseusza. Wkrótce po urodzeniu syna ->Telemacha Odyseusz wyruszył na wojnę trojańską. Przez dwadzieścia lat czekała R na powrót męża, pod opieką -> Mentora. W tym czasie niejednokrotnie proponowano jej małżeństwo, zwłaszcza że do niej należała Itaka i sąsiadujące z nią wyspy. Grono zalotników powięk-