kem76

Menglód, Menglada 150

Romulus i Rcmus, ale i z Grecji znane są takie braterskie pary, jak Herakles i Ifikles, Neoptolenios i Onejros czy Eneasz i Lyros, imię zaś na pewno istniejącego niegdyś brata Tezeusza zostało całkowicie zapomniane. W mitologii północnogermańskiej podobny przypadek stanowią —> Magni i Modi.

Menglód, Menglada (Mengląó- „Naszyjnikiem Szczęśliwa"), „jasna jak słońce" bogini (?) nieznanego pochodzenia (wiadome jest tylko imię jej dziada ze strony ojca, mianowicie Swafrthorin), pani otoczonego magicznymi płomieniami (uafrlogi) złotego zamczyska na górze -» Lyfjaberg. Zajmowała tu zbudowaną przez —» karły cudowną komnatę —> Hyr strzeżoną przez olbrzyma —> Fjólswinna oraz krwiożercze psy, —> Gifra i Geriego (por. Gerd). Otaczały ją służące: Aurbocla (Aur bo da - „Dawczyni Złota”), Bjort (Bjąrt - „Błyszcząca”), Bleik (Bleikr- „Biała”), Blid (Blid- „Pogodna"), Kir (Kir - „Litość"), Frid (Fńdr - „Spokojna”), Hlif (Hltf - „Pomocna”), II lift h rasa (Hlifprasa - „Pomocny Odpoczynek") i Thjodwara (Pjódvara - „Strażniczka Ludzi”), ona zaś sama długo czekała na przeznaczonego jej wyrokiem losu małżonka, —> Swipdaga. Kiecly wreszcie młodzieniec przybył, stęskniona Menglód powitała go pocałunkiem i słowami wyrażającymi nadzieję na wiecznie szczęśliwe wspólne życie.

Uważa się, że Menglód jest hipostazą —» Friggjako bogini patronującej zdrowiu, za czym zdaje się przemawiać miejsce jej pobytu (Lyfjaberg) oraz dziewięć otaczających ją dziewcząt pomagających ludziom (zob. Kir) tak skutecznie, że nie istniało nieszczęście (choroba) „dla synów człowieczych, od której by one ich nie wybawiły” za doroczne ofiary składane latem (zob. kulty publiczne). Jednocześnie zawarta w imieniu bohaterki mitu aluzja do, jak się zdaje, kolii —» Brisingamen, wskazuje raczej na —» Freyję. Opowiadająca o Menglód staroeddaiczna Pieśń o Fjolswinnie (tj. druga część Pieśni o Swipdagu), jakkolwiek niewątpliwie pochodzi z czasów pogańskich, zachowała się w bardzo późnych rękopf sach, z których żaden nie może być datowany wcześniej niż na XVII w.: mogłoby to tłumaczyć zbliżenie, przemieszanie, a nawet utożsamienie Frigg i Freyji.

MENJA: zob. Fenja i Menja.

MlDGARD (Midgardr- „Środkowa [Przestrzeń] Ogrodzona”), w ujęciu pionowym centralna część Wszechświata leżąca pod boską siedzibą, -> Asgardem, i połączona z nim pniem świętego jesionu —» Yggdra-sil, a dla bogów także tęczowym mostem —> Bifróst; jednocześnie pod Midgardem rozciągała się kraina zmarłych (—> Nifl-heim), królestwo —> Hel¹, do którego droga wiodła przez jaskinię —»Gnipahellir i most —> Gjallarbru. W płaszczyźnie poziomej Midgard sąsiadował z krainą olbrzymów, Jótunheimcm. Bogowie ogrodzili Midgard mu rem z rzęs zabitego praol-brzyma —> Ymira i przeznaczyli na miejsce dla ludzi; stąd obszar ten nazywano również Werlandem (Verland - „Kraina Ludzi”). W istocie jednak pod pojęciem Midgardu rozumiano zwykle całą ziemię otoczoną „światowym morzem” (umsjór), w którym żył potworny —> Midgardsorm.

MlDGARDSORM (Miógarósormr - „Wąż —» Midgardu”), syn —> Lokiego i Angr-body, brat -> Fenrira i —> Hel¹ znany także jako Jórmungand (Jąrmungandr - „Wielki Kij”), monstrualny wąż, który wkrótce po narodzinach zrzucony został przez -» Odi* na w wody „światowego morza" (umsjór) opływającego ziemię (Midgard i —> Jórun-heim). Tam dorósł do takich rozmiarów, że otoczył ją swoim cielskiem i kąsał własny ogon; stąd nazywano go „pasem ziemi (moldpinurr). Budził powszechną grozę i nawet olbrzymy (zob. Jot u nowie) nie ośmielały się łowić ryb zbyt daleko od brzegu. Kiedyś złakomił się na byczy łeb (zob. Hi* minhrjod) i -> I hor złapał go na olbrzymie wędzisko. Straszliwą walkę, jaka się wtedy rozpętała, przerwał towarzyszący łx>* gu —> Hymir, który, przerażony, przeciął linę wędy i pozwolił ujść potworowi. Przeciwnicy spotkają się jednak ponownie i w czas —» Ragnaróku staną do walki. I hor zabije wówczas węża, ale zatruty jego jadowitym oddechem padnie martwy po przejściu dziewięciu kroków.

Prawdopodobnie wariantem Midgards-orma był słynny szkocki potwór morski Stoorworm, który - jeśli nie złożono mu w of ierze dziewicy - pustoszył wybrzeża dopóty, dopóki pewien król ratujący życie własnej córki nie obwieścił, że zabójcę

AUgernumische Religiomgeschkłiłs,, Jan cU- Wieś, Berlin 1935.

Ze zbiorów Biblioteki PTBN w Poznaniu. Kepi . I.. Borowski/Agencja Archiwum

Thor walczący z Midgardsormem. Kamień korne-moratywny / Altuny (Uppland, Szwecja) monstrum nagrodzi ręką królewny, połową królestwa i mieczem niegdyś należącym do Odina. Zadania podjął się młodziutki leń i marzyciel Assipattlc („Głowa Wybrudzo-na Popiołem' ): zaopatrzony w płonący torf pozwolił bestii połknąć się, a następnie wepchnął gorejące węgle w jej wątrobę. W śmiertelnej męce potwór zwymiotował i uwolnił bohatera, wypluł zęby (powstały z nich Wyspy Owcze i Szetlandy) oraz uderzeniami ogona oddzielił Skandynawię od Danii (tj. utworzył Skagerrak i Kattegat). Jego konwulsyjnic zwinięte martwe cielsko ukształtowało Islandię, a wciąż płonąca wątroba jest przyczyną tryskania gejzerów i erupcji wulkanicznych.

MlMAMEID (Mimameidr - „Drzewo —» Minima”), święty jałowiec rosnący na górze —» Lyfjaberg obok dworu —> Menglód. Swoimi gałęziami, na których siadywał kogut —> Widofnir, obejmował cały świat. Owoce Mimąmeidu stosowano w wypadku niepożądanej zmiany położenia macicy u kobiet ciężarnych.

Najpewniej Mimameid, jednocześnie „drzewo świata” i „drzewo życia ", był dubletem świętego jesionu -» Yggdrasil.

Mimir ( Mimir - „Wspomnienie", „Rozpamiętywanie”), wedle Sagi o Ynglingach jeden z —> Asów, może dawny bóg wód (?), który wraz z —» Hónirem został oddany

Wanom jako zakładnik po wielkiej wojnie bogów (zob. wojna Asów z Wanarni) i zasłynął mądrością obnażającą nieudolność: towarzysza. Rozgniewani Wanowie ścięli mędrca i jego głowę odesłali do siedziby niedawnych wrogów, —» Asgardu, gdzie —> Odin natarł ją ziołami zapobiegającymi rozkładowi i zaklęciem sprawił, że mogła mówić, dzięki czemu udzielała mądrych rad, przede wszystkim zaś nazwała —» runy wynalezione przez boga.

Wszystkie inne źródła wzmiankujące Mi-mira nazywają go olbrzymem (tj. zapewne —> Hrinuhursein). Wedle tradycji zawartej w staroeddaicznej Wieszczbie wblwy, wiedza i mądrość ukryte były w źródle zwanym