KI1

Mówić tak, jak jest, czy „zachować twarz”?

j    \\ Nawet wówczas, gdy zarówno mało otwarci ludzie z kultur propart-

f    nerskich, jak i ludzie bezpośredni z kultur protransakcyjnych posługują

się tym samym językiem — na przykład angielskim — w rzeczywistości mówią różnymi językami. Negocjator holenderski czy niemiecki będzie starannie dobierał słowa, tak żeby jego partner dokładnie zrozumiał,

0    czym jest mowa. Nie chce żadnej dwuznaczności, żadnego owijania

i    w bawełnę.

Tymczasem Arabowie, Japończycy czy Indonezyjczycy dobierają słowa nawet bardziej starannie, ale z całkiem innego powodu. Chcą być pewni, że nikt uczestniczący w spotkaniu nie zostanie urażony. !'    Żadnej niedelikatnej jednoznaczności,    żadnej brutalnej szczerości, żadnej

i!    utraty twarzy.

Osobiście wywodzę się ze środowiska o nastawieniu protransak-cyjnym. Toteż kiedy jakiś Australijczyk, Niemiec czy Duńczyk określa i)    mnie jako człowieka otwartego, prostolinijnego, odbieram to jako

|,    komplement, a to dlatego, że w kulturach PT bezpośredniość i otwartość

I    są równoznaczne z uczciwością i szczerością.

'■    Jeśli jednak te same przymiotniki wypowie Japończyk, to zapewne

z intencją krytyczną. Dlaczego? Dlatego, że w propartnerskich, „wysoce i    kontekstowych” kulturach otwartość i „szczerość” są równoznaczne

i    z niedojrzałością i naiwnością, a zapewne również z arogancją,

j    W kulturach tych jedynie dzieci i dziecinni dorośli uciekają się do

!|    praktyki mówienia dokładnie tego, co myślą. Po prostu nie znają

niczego lepszego! \

i!

!    Dwa znaczenia „szczerości”

i\

I    Ostatnią ilustrację różnic w stylach porozumiewania się między ludźmi

j    z omawianych typów kultur jest przeciwstawne rozumienie słowa

,    „szczerość”. Dla Anglosasa, który pochodzi ze zorientowanej na

I    transakcje części świata, słowo „szczerość” kojarzy się z uczciwością

1    otwartością. Na przykład szczery przyjaciel to ten, który mówi ci

| (    prawdę nawet wtedy, gdy jest nieprzyjemna.

i '    W przeciwieństwie do tego, dla ludzi o nastawieniu propartnerskim

szczery przyjaciel to ten, który zawsze okazuje gotowość do udzielenia

pomocy. Załóżmy na przykład, że jakiś Azjata prosi osobę zainteresowaną wyłącznie transakcją o przysługę, o której osoba ta wie, że nie będzie w stanie jej wyświadczyć. Przyjaciel o takim samym nastawieniu okazałby zapewne w takiej sytuacji szczerość odpowiadając: „Bardzo mi przykro, ale nie będę w stanie tego zrobić, bo...”.

Azjata potraktowałby jednak taką osobę jako naprawdę nader wątpliwego przyjaciela. Przecież prawdziwy przyjaciel powinien odpowiedzieć: „Ależ oczywiście! Zrobię wszystko, co w mojej mocy, i dam ci znać...”. W kulturach PP szczerość okazuje się bowiem przez zadeklarowanie gotowości do pomocy — nawet wtedy, gdy się nie może lub nie chce wyświadczyć przysługi.

W następnym rozdziale przejdziemy od podziału na kultury pro transakcyjne i propartnerskie do podziału na kultury ceremonialne i nieceremonialne.