kupisiewicz dydaktyka ogólna8

CELE KSZTAŁCENIA

Wszelka świadoma działalność zawsze zmierza do realizacji określonych celów. Treść i zakres tych celów są przy tym każdorazowo determinowane przez warunki, w których się je urzeczywistnia, a także przez środki, jakimi się dysponuje. Podobnie determinowane są cele działalności pedagogicznej, które scharakteryzujemy w tym rozdziale.

1. Cele wychowania

Cele wychowania stanowią swoistą wypadkową panujących w danym społeczeństwie stosunków spoleczno-ustrojowych i ekonomicznych, charakterystycznego dlań poziomu nauki, techniki i kultury, tradycji własnego narodu, postępowej spuścizny ludzkości itp. Inne więc cele stawiano wychowaniu w społeczeństwach epok minionych, np. w społeczeństwie feudalnym i wczesnokapitalistycznym, inne zaś realizuje się w społeczeństwach współczesnych. Cele te dostosowuje się zarazem do innego aniżeli w dawniejszych epokach rytmu życia. Tak więc w porównaniu z powolnymi zmianami cywilizacji jeszcze przed stu laty, kiedy to wychowanie sprowadzało się po prostu do włączania uczniów w tradycję, dzisiejsze tempo przemian w technice, organizacji życia społecznego i kulturze jest tak wielkie, że cele stawiane kształceniu muszą wykraczać poza istniejącą rzeczywistość i nawiązywać do zmian przewidywanych w przyszłości.

Czy można bliżej sprecyzować charakter tych zmian? Czy można przewidzieć ich kierunki i dynamikę, ich zasięg i konsekwencje? Aby odpowiedzieć na te pytania, ukażemy ogólne tendencje rozwojowe życia gospodarczego, społecznego i kulturowego naszej doby.

Jeżeli chodzi o tempo dokonujących się przekształceń, to o ile w XVI-XVIII wieku okres dzielący jakieś doniosłe odkrycie od jego zastosowania na szeroką skalę wynosił, jak w przypadku fotografii, po-