lastscan137

jej utraty. Wcześniejsze rozpoznanie symptomów utraty wypłacalności siu*, rza większe możliwości podejmowania działań hamujących lub eliminującyiH niepożądane procesy.

Badanie zdolności kredytowej po udzieleniu kredytu powinno obejmować obserwut |f następujących obszarów:

■    rozwoju sytuacji ekonomiczno-finansowej u kredytobiorcy, w tym także tendcm |i w branży.

■    innych elementów charakterystycznych dla danego kredytobiorcy, np. zmiany

zarządu, formy prawnej.    ,

■    zmian wartości zabezpieczeń.

Punktem wyjścia do analizy pił udzieleniu kredytu powinny być: dostarczona pr/ci kredytobiorcę sprawozdawczość finansowa, operacje przeprowadzane na rachunku bankowym, spotkania z kredytobiorcą, w tym wizytacje w siedzibie firmy.

Na niewypłacalność kredytobiorców mogą wpływać trzy grupy zjawisk:

1)    zjawiska zachodzące na szczeblu makroekonomicznym, związane z ogólną sytuacją ekonomiczną kraju (np. recesją), polityką makroekonomiczną, polityką handlu zagranicznego i kursu walutowego, na które przedsiębiorstwa nie mają wpływu;

2)    zjawiska zachodzące na szczeblu branży, związane z jej rolą w' gospodarce na rodowej, stopniem kapitałochłonności, materiałochłonności, importochłonnoścfc tempem postępu technicznego, rynkami zbytu, perspektywami rozwojowymi; I

3)    zjawiska zachodzące na szczeblu przedsiębiorstwa, na które ma ono wyłączny lub prawie wyłączny wpływ, związane np. z kwalifikacjami i operatywność* kierownictwa, jakością zarządzania finansowego, nieodpowiednią polityką handlową, błędnymi decyzjami inwestycyjnymi.

Najczęściej jednak utrata zdolności płatniczej nie jest spowodowana jedną przyczyną lecz wynika ze splotu negatywnych dla przedsiębiorstwa zdarzeń.

Do wczesnych oznak ostrzegających bank przed niewypłacalnością dłużnika należą m. in. następujące symptomy w przedsiębiorstwie kredytobiorcy⁷:

-    zmiana na kluczowych stanowiskach w zarządzie,

-    zmiana właściciela,

-    niechęć do udzielania informacji (wymijające odpowiedzi na bezpośrednie pyta nia dotyczące ostatnich lub oczekiwanych wyników, brak dostępu do wew nętrznej informacji - prognozy, sprawozdania finansowego i sprawozdania dla zarządu, odmowa zezwolenia na rozmowę z audytorami przedsiębiorstwa).

Szerzej na (cmat symptomów niewypłacalności m in. w: D.W^r. Olszewski. Zdolność płatnicza przedsiębiorstwa - koncepcje i metody weny. ..Bank i Kredyt" 1992. nr 6; P. Wyczańslri, Ocena n:\ka kredytowego. Narodowy Bank Polski. Zakład Naukowo-Badawczy Bankowości i Pieniądza. ..Materiały i Studia . Zeszyt Nr 23. Warszawa I99ł. D. lewandowskj. Bezpieczne zarządzanie ryzykiem kredytowym h banku komercyjnym. Olympua. Warwawa 1994. s. 50-55; Kredyty. Ponulmk dla praktyków. A. Rymck (red.). Twigjer. Warwawa 1993. a 2R4 290

„pomysłowa" księgowość, póine przedstawianie sprawozdań finansowych.

prażanie niezadowolenia z traktowania przez inny bank lub przez biegłych księgowych.

jancja zamiast współpracy ze strony kredytobiorcy, słaba kontrola finansowa,

iana zakresu i celu działania przedsiębiorstwa, iany organizacyjne, awny tryb życia kredytobiorcy, iżającc się marże zyskowności,

hwstawne tendencje w stosunku do trendów w branży, zmiany wartości rynkowej kapitału w^f stosunku do wartości księgowej, podniesienie się relacji zaległych należności do wartości sprzedaży, zmiana zwyczajów płatniczych (niepokryte zobowiązania pieniężno,

-    zaległości w spłacaniu odsetek lub rat kapitałow ych,

-    spadek jakości produkcji,

-    wprowadzenie nadzwyczajnych ofert lub upustów cenowych,

-    wstrzymanie zatrudnienia nowych pracowników (lub zwolnienia),

-    praca w niepełnym wymiarze czasu.

-    niedotrzymywanie umów,

-    odmowa kredytu przez innych kredytodawców,

-    spadek zamówień (niepełne wykorzystanie mocy produkcyjnych),

-    wstrzymanie inwestycji lub zamierzonych przedsięwzięć racjonalizatorskich.

-    redukcja wydatków na badania, reklamę i kształcenie kadr,

-    wyprzedaż wyposażenia produkcyjnego.

-    niekorzystne informacje o branży.

-    niekorzystne wydarzenia międzynarodowe.

Zaniedbania w badaniu sprawozdań finansow ych klienta, w przeprowadzaniu wi/\ tacji kredytowanego przedsięwzięcia, w nadzorowaniu przedmiotu zabezpieczeniu, w okresowym sprawdzaniu stanu i operacji na rachunku kredytowym - prowadzą do sytuacji, że bank traci orientację co do rzeczywistej sytuacji kredytobiorcy. I '<»• ne znaczenie dla kontrolowania jego wypłacalności ma obserwowanie pry.cpiowu dzanych przezeń operacji na rachunku bankowym, jeśli kredytobiorca posiada swO| rachunek bieżący w banku, który udzielił kredytu. Przy obserwacji rachunku han kowego zwraca się uwagę na najwyższe i najniższe salda, ewentualne przekracza nie salda (częstotliwość, wysokość przekroczeń, czas trwania sytuacji debetowych), a także wystawiane weksli, czeki.

W wyniku badania zdolności kredytowej po udzieleniu kredytu klient powinien zostać zaklasyfikowany do jednej z klas ryzyka wg systemu klasyfikacji stosowa

281