LastScan1 (28)

M \kiusz Cichosz

definicji tej dyscypliny, jakie dziś funkcjonują i są podawane w nauk. \ analizach. I tak w jednej ze swoich prac W Tiiciss v. spo? >h na-tyt cy charakteryzuje przedmiot pedagogiki społecznej ..Pedagogika >p na zajmuje się teorią środowiskowych uwarunkowali edukacji \ ro/v. człowieka oraz teorią i praktyką kształtowania środowiska \Vy$»yp\!t:t . w tym kontekście pracę socjalną oraz pracę kulturową traktuje sic r.iko i -r my przekształcania środowiska" (Theiss, Przeclawska, 1996. s 9) Podobni brzmiącą, choć wypowiedzianą w nieco innym kontekście teoretycznym i koncepcyjnym definicję podaje S. Kawula, który mówi. że ..Pedagogika społeczna skupia się na problematyce środowiskowych uwarunkow ań pro cesów wychowawczych, oraz na analizie warunków, (czynników) umożliwiających zaspokajanie potrzeb rozwojowych człowieka (grup społecz nych), w różnych fazach jego życia i różnorodnych sytuacjach żvciowvch (Kawula, 1996, s. 29).

Tak określony tu punkt wyjścia pedagogiki społecznej, w sposób fundamentalny i istotny określa również cały proces diagnozy, który proponowany jest na gruncie tej dyscypliny. Diagnoza bowiem zawsze (szczególnie w naukach społecznych) ma swojego adresata, podejmowana jest w określonym kontekście, w określonych warunkach Ma swój wyraźny c :! oraz specyficzne metody, przy pomocy których może być zrealizowana A wszystko to zawsze w sposób specyficzny - właściwy dla danej dvsc\ pliny, związany ze sposobem myślenia i rozumowania przvimowa:iv:r. • jej gruncie.

Jak więc, w kontekście powyższych ustaleń, kształtowa! się vj sób : zumienia diagnozy w pedagogice społecznej, jak ją realizowano ?    , •

ją określano.

Helena Radlińska

Zaczynając od Heleny Radlińskiej - twórczyni polskiej pedagogiki sr-łecznej, należy powiedzieć, iż to właśnie dzięki niej. jej propozycji, p ą* cie diagnozy zapożyczono do pedagogiki społecznej z medycvnv ska przyjęła na samym początku kształtowania się tej dyscypliny. lv.* /: prosty sposób rozumienia diagnozy, a mianowicie, iż jest to „rozpozna*.*, i nic w poszczególnych przypadkach przyczyn badanego stanu, ocen-objawów 1 możliwości przemian" (Radlińska. 1961, s 3⁷⁰' Auto:k ■ ;•••. ? ciła uwagę na to, co stało się odtąd specyficznym rysem działań ..w stycznych w pedagogice społecznej, iż „Postawienie diagnozy pr -v. i |₇, _r; planowania działalności, która ma wzmocnić badaną jednostkę z\

; ' -.uwii jej v.olę pokonania z!a oraz dostań zvć pomocy z zewnątrz" (Rad-i. l'^v'i s *70). len wymóg „przekładania' się diagnozy na określone iztałama zmicizające do zmiany istniejącego stanu rzeczy, stał się odtąd specyficznym rysem myślenia o diagnozie w pedagogice społecznej. Cały >p 5sób rozumienia diagnozy przez Helenę Radlińska został niejako uzupełniony tym. jak rozumie ona pojęcie profilaktyki i kompensacji. Mówi ona nowiem, iż ..Profilaktyka społeczna obejmuje zapobieganie klęskom spo-łecznrm i wykolejeniom jednostek, łączy się częstokroć z profilaktyką lekarską (medycyna zapobiegawczą) Najważniejszymi dziedzinami profilak-tvki sa zwak zanie pijaństwa, nierządu (prostytucji), przestępczości, chorób zakaźnych, bezdomności” (Radlińska, 1961. s. 370). Natomiast ..kompensacja oznacza celowe wyrównywanie braków, uzupełnianie lub zastępowanie niepomyślnych składników sytuacji osobistej czy grupowej, stwarzanie warunków życia uznawanych za normalne" (Radlińska, 1961. s. 371)

Helena Radlińska, będąc przede wszystkim praktykiem, nic poświęciła v. swojej twórczości naukowej zbyt wiele miejsca na budowanie jakiejś precyzyjnej, rozbudowanej koncepcji diagnozy. Pozostała na poziomie wyżej zaptezentowanego rozróżnienia. Należałoby tu jednak dodać, żc na etapie poznawania rzeczywistości społecznej, a więc tam gdzie zaczyna się również cały proces diagnostyczny, autorka dość wyraźnie lokalizowała się na gruncie empirycznego modelu badań, nawiązując tym samym do wzorców ówczesnej pedagogiki naukowej. W Polsce nn przykład do poglądów > W I m wid a czy S* Karpowicza oraz do przedstawicieli ówczesnej empiryczne! pedagogiki niemieckiej, jak na przykład do P. Hartha, P. Natorpa zv H lletzer. czerpiąc od nich cały model środowiskowych ba.łań pedagogicznych fCk.hosz 2003'

Uyszard Wroczyński

Nieco w i* cci miejsca v. swoich pracach poświęcił diagnozie jej kon-' epcii Ryszard Wkroczę liski, druga ważna i kluczowa postać w polskiej pe-

•    ‘gogii '• społe*. znej Autor len kontynuując podstawowe idee leżące u podstaw pedagogiki społecznej (sam był uczniem Heleny Radlińskiej), wska-'Vv i! na fundamentalną rolę środowiska w życiu człowieka W odróżnieniu zresztą od Heleny Radlińskiej, która w dziedzinie praktyki wyraźnie

na* hyliła ostatecznie pedagogikę społeczną w kierunku socjalnym i po-ni >v. vm. Ryszard Wroczyński budowa! koncepcje pedagogiki społecz tie* - sr<> IfłWiskowe; nie tyle i nie tak bardzo zaangażowanej pomocowo

•    ' dnie Mówił o tym w sposób następujący: „Pedagogikę społeczną in-

17