mity010

22 Informacja o częściej wykorzystywanych źródłach

nim", „Sobótka" 31, 1976, 181-192; tenże, Kronika książąt polskich -metoda prezentacji dziejów, w: Dawna historiografia śląska, Opole 1980, 61-81.

Kronika polsko-śląska lub Kronika polska {Chronicon Polono-Silesiacum, Chronica Polonornm), anonimowy utwór dziejopisarski powstały na Śląsku pod koniec XIII w. Jest śląskim odpowiednikiem krakowskiej kroniki Dzierzwy oraz Kroniki zuielkopolskiej - wszystkie te dzieła wykorzystują dla okresu wcześniejszego (do 1202 r.) kronikę Kadłubka, po czym ją kontynuują z dzielnicowej już perspektywy. Wydanie: L. Ćwikliński, w: MPH III, 1878, 578-656. Tłumaczenia polskiego brak. Literatura: Z. Wielgosz, Kronika polska - metoda prezentacji dzie-jóio, w: Dawna historiografia śląska, Opole 1980,44-60; E. Wilamowska, Kronika polsko-śląska. Zabytek pochodzenia lubiąskiego, „Studia Źródło-znawcze" 25,1980,79-95.

Kronika zuielkopolska (Chronica Poloniae maioris), anonimowy (w dawniejszej nauce przypisywany biskupowi poznańskiemu Boguchwałowi II lub - z lepszym uzasadnieniem - kustoszowi poznańskiemu Godzisławowi Baszkowi) utwór dziejopisarski o spornym czasie powstania (koniec XIII w. lub XIV w., dwie redakcje, redakcja główna w XDI w. - interpolacje XIV w.?), w nowszej nauce coraz częściej przypisywany podkanclerzowi koronnemu Jan(k)owi z Czarnkowa (zm. 1387), który był także autorem innej kroniki, obejmującej dzieje polskie w latach 1370-1386. Zob. uwagę przy Kronice polsko-śląskiej o zależności od kroniki Kadłubka. Autor (lub czternastowieczny interpolator) Kroniki zuielkopolskiej, wychodząc poza dane Kadłubka, powiązał wykład najdawniejszych dziejów Polski z dziejami Słowiańszczyzny, wprowadził postać eponima - Lecha i jego towarzyszy -Czecha i Rusa, jako jedyny z polskich kronikarzy średniowiecznych wykazał duże zainteresowanie wobec spraw słowiańskich, zwłaszcza zachodniosłowiańskich. Wydanie: Kronika wielkopolska, ed. B. Kurbis, MPH s.n., t. VIII, Warszawa 1970. Tłumaczenie polskie (K. Abgarowi-cza): Kronika zuielkopolska, ed., wstęp i komentarz B. Kurbisówna, Warszawa 1965. Literatura: B. Kurbisówna, wstępy do obu edycji; taż, Studia nad Kroniką wielkopolską, Poznań 1952; taż, Dziejopisarstzuo wielkopolskie XIII i XIV w., Warszawa 1959; J. Dąbrowski, Dawne dziejopisarstwo polskie (do r. 1480), Wrocław 1964,130-140; M. Derwich, Janko z Czarnkowa a Kronika zuielkopolska, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia" 50,1985,127-162.

Maciej z Miechowa (Miechowita) (1457-1523), humanista, geograf, historyk, autor m.in. Traktatu o dwóch Sarmacjach (nowy przekład polski T. Bieńkowskiego: Opis Sarmacji azjatyckiej i europejskiej, Wrocław 1972) i Kroniki polskiej (Chronica Polonorum), Kraków 1519 (dalsze wyd. 1521, 1582, 1776, reprint wyd. z 1521 K. 1986). Częściowy (do 1279 r.) przekład polski St. Chwalczewskiego, wydał drukiem Ł. Gołębiowski, Kronika Stanisłaiua Chiualczewskiego, t. I-II, Warszawa 1829. Kronika Miechowity była pierwszą ogłoszoną drukiem historią Polski. W partiach wcześniejszych oparta jest głównie na dziele Długosza. Literatura: „Nowy Korbut", t. II, 1964,518-522; Maciej z Miechowa 1457-1523. Historyk, geograf, lekarz, organizator nauki, Wrocław-War-szawa 1960.

Mnich z Priifening, nie znany z imienia autor najstarszej wersji żywota św. Ottona z Bambergu (Vita Prieflingensis), napisanej zapewne krótko przed połową XII w. (zob. Ebo i Herbord.) Wydanie krytyczne: Św. Ottona biskupa bamberskiego żyiuot z Priifening, ed. J. Wikarjak, wstęp i komentarz K. Liman, MPH s.n., t. VII, fasc. 1, Warszawa 1966. Przekład polski J. Wikarjaka: Pomorze Zachodnie w żywotach Ottona, Warszawa 1979, 47-137. Literatura: wstępy Limana i Wikarjaka (odpowiednio: s. Vn-XXII i 20-31) do wymienionych edycji; K. Liman, Studia historyczno-literackie nad żywotami biskupa Ottona z Bambergu. I. Vita Prieflingensis, Poznań 1966.

Piccolomini, Enea Silvio de (1405-1464), wybitny humanista i pisarz, od 1458 r. papież jako Pius II. W jego bogatej i wielostronnej twórczości pisarskiej znajdują się także traktaty historyczne i geograficzne, a wśród nich: De ritu, situ, moribus et conditione Germaniae (O religiach, siedzibach i obyczajach i zuarunkach Germanii), De Europa (O Europie), De Asia (O Azji) i Historia Bohemica (Historia czeska). Brak nowych edycji i polskich tłumaczeń. Jedyne kompletne wydanie: Ae-neae Sylvii Piccolomini Senensis (...), opera quae exstant omnia, Bazylea 1551 [!], przedruk Frankfurt n. M. 1967 („Kronika czeska": na s. 81--143). Literatura: I. Zarębski, Stosunki Eneasza Sylwiusza z Polski} i Polakami, Kraków 1939.