18935 mity011

24 Informacja o częściej wykorzystywanych źródłach

Pop Duklanin (Dukljanin), anonimowy autor dzieła historiografi-cznego powstałego w Barze w południowej Dalmacji w II poł. XII w., w którym została zawarta fikcyjna w znacznej części genealogia dynastii południowosłowiańskiej od V do XII w., działającej początkowo na obszarze od Istrii po Albanię, później już raczej tylko w Zecie. Wyd.: F. Śiśić, Letopis popa Dukljanina, Beograd 1928; S. Mijuśković, Ljełopis popa Dukljanina, Titograd 1967. Polski przekład J. Leśnego: Historia Królestwa Słowian czyli Latopis Popa Duklanina, Warszawa 1988. Literatura we wstępie Leśnego do edycji, s. 5-58.

Nestor

Powieść minionych lat (zwana także Pozoieścią doroczni} oraz Kroniką lub Lato-pisem Nestora), najstarsze i najwybitniejsze dzieło historiografii staroruskiej, powstałe w Kijowie na początku XII w., opisuje dzieje Rusi od wyodrębnienia się Słowian i wschodniego ich odłamu. Jest źródłem wiarygodnym, zawiera wiele istotnych danych dotyczących pogaństwa Słowian ruskich oraz legendarne epizody ich wczesnych dziejów. Wyd.: Povest' oremennych let, ed. D. S. Licha-cev, B. A. Romanov, V. P. Adrianova--Peretc, t. I-II, Moskwa-Leningrad 1950. Polski przekład F. Sielickiego, Powieść minionych lat, Wrocław 1968, 209-427. Literatura: wstęp Sielickiego, s. 11-207; A. Poppe, SSS IV/1,259-265.

Pulkawa (Pulkava Pribik z Raderuna) (zm. 1378/1380), autor Kroniki czeskiej, napisanej ok. 1374 r. z inspiracji Karola IV, przekazanej w wersjach łacińskiej, czeskiej i niemieckiej, sięgającej od biblijnej Wieży Babel (i z jej zniszczeniem wiązanym ze zróżnicowaniem języków i rozejściem się ludzkości) do lat dwudziestych XIV w. Oparł się w niej m.in. na kronikach Kosmasa z Pragi i tzw. Dalimila, wykorzystał także wiele innych, nie zawsze dla nas uchwytnych źródeł. Kronika Pulkawy była (obok Historii czeskiej Eneasza Sylwiusza Piccolominie-go) głównym źródłem informacji o sprawach czeskich dla Długosza.

Wyd.: J. Emler, w: „Fontes rerum Bohemicarum", t. V, Praha 1893, 3-207 (wersja łacińska), J. Gebauer, tamże, s. 211-326 (wersja czeska). Polskiego przekładu brak. Literatura: R. Heck, Z recepcji kroniki Pułkowy iv polskiej historiografii średniowiecznej, w: Słoioianie zo dziejach Europy, Poznań 1974,139-148; S. Solicki, Źródła Jana Długosza do problematyki czeskiej, Wrocław 1973.

Sakso Gramatyk (Saxo Grammaticus) (ok. 1150-ok. 1220), najwybitniejszy duński historiograf w średniowieczu, autor obszernej Historii Duńczykózu (Gęsta Danomm), obejmującej okres od czasów legendarnych do 1185 r. W partiach wcześniejszych zawarł ogromny materiał legendarny i mitologiczny, w późniejszych poświęcił wiele uwagi zmaganiom Danii ze Słowianami połabskimi, a przy okazji wyprawy w 1168 r. na Rugię opisał dokładnie pogański kult Rugian (Świętowit w Arkonie, bóstwa w Gardźcu). Wyd.: Saxonis Gęsta Danorum, t. I-II, ed. J. Olrik, H. Raeder, Kopenhaga 1931-1957. Polskiego przekładu brak. Fragment w: G. Labuda, Słoioiańszczyzna pienootna. Wybór tek-stóio, Warszawa 1954, 231 s.n. Literatura: G. Labuda, SSS V 18-20; H.-D. Schróder, „Gęsta Danorum" Saxo Gramatyka jako źródło do dziejów Słowian nadbałtyckich, „Przegląd Zachodniopomorski" 1967, 5,17-30; S. M. Szacherska, Mistrz Wincenty a Saxo Grammatyk, „Studia Źródło-znawcze" 20,1976,46-55.

Słowo o wyprażcie Igora (Slovo o pólku Igoreoe), anonimowy staroruski epos bohaterski (218 wierszy), powstały zapewne ok. 1186/1187 r. na dworze w Kijowie, którego treścią jest źle przygotowana niepomyślna wyprawa księcia Igora Światosławowicza z Nowogrodu Siewierskiego przeciw Połowcom w 1185 r. i jej następstwa. Znakomity pod względem artystycznym poemat został opublikowany po raz pierwszy w 1800 r. i od tego czasu nie ustają dyskusje co do jego autentyczności (obecnie raczej przeważa opinia pozytywna). Liczne wydania (zob. SSS V 305). Przekłady polskie: Słozoo o wyprawie Igora, przeł. J. Tuwim, wyd. II, oprać. M. Jakóbiec, Wrocław 1950 (Biblioteka Narodowa II, 50); Słowo o iuypraivie Igora, oprać. A. Obrębska-Jabłońska, Warszawa 1954. Literatura: wstępy do obu polskich edycji oraz R. Luźny, SSS V 303-305.