mity094 (2)

190 Słowien

Słowien - legendarny protoplasta Słowian. W anonimowym (XVII w.) traktacie O historii lub o początkach ziemi ruskiej, o pozostaniu Nozuogrodu i skąd zoyzoodzi się ród kniaziózo słozoieńskich, którego autor pokusił się

0    własny, rozbudowany i wykraczający poza dane biblijne (i tradycję biblijną) schemat pochodzenia Słowian i niektórych innych ludów, czytamy, że prawnuk -» Jafeta -> Skif miał pięciu synów: Słowiena, Rusa, Bołgora, Komana i Istera. W 3099 r. od stworzenia świata (a 857 od potopu) Słowien i Rus odłączyli się od pobratymców i wyruszyli na północ, dając początek ludom słowiańskim. Nastąpiły różne wyprawy Słowian „do krajów egipskich", podczas których „wykazali oni wielką waleczność w krajach jerozolimskich i barbarzyńskich", po czym dowiadujemy się, tym razem bez jakichkolwiek wskazówek chronologicznych, że Słowianie i Rusowie mieli książąt: Wielikosana, Asana i Aweschasana, przewyższających innych władców dzielnością i mądrością. Ponieważ autor O historii zamierzał przede wszystkim dać wywód Słowian nowogrodzkich, Słowienów, Rusowi poświęcił mniej uwagi. Dowiadujemy się, że jezioro Ilmeń (Umer) otrzymało nazwę od Irmery, siostry obu braci (o której uprzednio w traktacie nie było mowy), a rzeka Wołchow od imienia Wołchowa - najstarszego syna Słowiena. Mamy zatem do czynienia z oryginalną nowogrodzką koncepcją genezy Słowian, w której dla —» Mosocha - „Moskwy" praktycznie zabrakło miejsca.

smok wawelski Nie wiadomo, na ile opowieść Wincentego Kadłubka (I, 5) o -» Kraku i pokonaniu przez jego synów „całożercy" (holophagus) w jaskini skały wawelskiej („Smocza Jama") za pomocą skór bydlęcych wypełnionych siarką, oparta była na żywej jeszcze w końcu XII w. tradycji miejscowej, na ile zaś twórczą amplifikacją popularnych w średniowieczu podań o smokach (dracones), jeszcze bardziej ożywionych w dobie wypraw krzyżowych i ekscytacji Orientem (smoki występowały często na znakach bojowych rycerstwa; skóry krokodyli, przywożone jako trofea ze Wschodu, uważano niekiedy za skóry smoków). Wśród prób uhistorycznienia podania wymienimy: wspomnienie walk z rozbójnikami lub Awarami (zob. Ob-rzy), łączenie ze św. Jerzym - pogromcą smoka; próbowano wywieść smoka wawelskiego z tradycji biblijnej (smok babiloński z Proroctwa Daniela, Lewiatan), antycznej (smok aleksandryjski), starożytnych

1    średniowiecznych bestiariuszy. Nie brakowało również prób interpretacji mitologicznej, jako wcielenia, symbolu zła. Motyw smoka jest oczywiście powszechny w tradycji (ludowej i nie tylko) słowiańskiej i wielu innych ludów. Przeciwstawienie Krakowi, „prawodawcy i herosowi kulturowemu, (który) reprezentuje jasną stronę opozycji, porządek i ład", umiejscowienie w jaskini, śmierć od siarki lub wody uzasadniają domysł, że smok wawelski „reprezentuje siły ciemności i chaosu", a jego pokonanie stanowiło warunek zasiedlenia i dalszej egzystencji dawnych Polaków" (L. P. Słupecki). - Plezia; Kiirbis 1976, 163-178; Słupecki 1993 C; Firlet.

Sobiesław - legendarny syn -> Lestka m. Kronikarz wielkopolski (c. 4), a za nim Długosz (s. 208) wymieniają go na siedemnastym miejscu listy dwudziestu synów Lestka III z nieprawego łoża. (zob. Bolesław). Oba źródła (Kron. tulkp., c. 8; Długosz j.w.) utrzymują, że Sobiesław otrzymał od ojca „gród zwany Dalen (lub: Daley), który Niemcy nazywają Dalenberg". Chodzi bez wątpienia o Dahlenburg koło Liineburga, a zatem o obszar bliski obszarowi zasiedlonemu przez Drzewian połabskich.

Spicygniew - legendarny syn Lestka III. Kronikarz wielkopolski (c. 4) wymienia go na czternastym miejscu listy dwudziestu synów Lestka III z nieprawego łoża (zob. Bolesław). Ani to źródło, ani Długosz nie określają kraju, jaki otrzymał Spicygniew od ojca. Kronika wielkopolska ograniczyła się do takiego stwierdzenia: „Także inni pojęli w stałe posiadanie inne ziemie i obszary Sławonii i Karyntii, leżące wokół i w obrębie rzek Łaby, Odry, Piany, Tolęży, Wkry, Rzeknicy, Warna wy, Hoboli, Sprewy, Hyli, Sudy, Miecy, Trawny i wokół innych". O ile można je zidentyfikować, są to wszystko rzeki słowiańskiego Połabia.

Spicymierz, Spicymir - legendarny syn —» Lestka III. Kronikarz wielkopolski (c. 4) wymienił go na piętnastym miejscu listy dwudziestu synów Lestka III z nieprawego łoża (zob. Bolesław). Ani to źródło, ani Długosz nie określają kraju, jaki otrzymał Spicymierz od ojca. (Zob. Spicygniew.)