mity063 (2)

Madżak - legendarny władca Słowian. Autor arabski al-Masudi (zm. 956) w traktacie encyklopedycznym Złote łęki zawarł m.in. interesujące informacje o Słowianach, w tym tradycję ich wspólnego pochodzenia. Słowianie „należą do potomków Madaja, syna Jafeta, syna Noego (...). Tworzą oni liczne narody. Otóż między nimi jest jeden (naród), przy którym z dawna od samego początku była władza; jego król nazywał się (lub: był zwany albo nosił tytuł - G. Labuda) Madżak. Naród ten zwie się Walinjana; i temu narodowi zwykły się były podporządkowywać pozostałe plemiona słowiańskie, ponieważ przy nim była władza i inni ich królowie jej ulegali". Nieco dalej zaś dodał o ludzie Walinjana: „Lud ten jest wśród plemion słowiańskich najczystszej krwi; był on czczony pośród ich narodów i mógł się między nimi powołać na stare zasługi" (tłum. G. Labuda). W jednym z przekazów rękopiśmiennych Złotych łąk jest następująca wersja: „Przed obecną epoką (tzn. przed rokiem 336 hedżry, czyli 947/948 - G. Labuda) był król, który zebrał innych (ich) królów i którego słuchały wszystkie ich plemiona. Nosił on pospolite imię Madżik, które nadaje się każdemu ich władcy". Madżak jest postacią skądinąd nie znaną, co do Walinjana opinie uczonych się rozeszły: część uważa ich za Wołynian (mieszkańców Wołynia lub wyspy Wolin), część natomiast, m.in. z uwagi na to, że arabiści dopuszczają możliwość odczytu We-litaba (odczyt zależy od znaków diakrytycznych; alfabet arabski nie ma samogłosek) - za Wieletów. - Labuda, Fragmenty I, 43 nn.

Marcin, św. (ok. 316-ok. 397), biskup Tours i organizator życia kościelnego w Galii. Ponieważ pochodził z Panonii, pojawił się w średniowieczu pogląd, że był Słowianinem z pochodzenia. Pisze o tym np. Marcin Bielski (1856, s. 20): „ś. Marcin, Słowak, który służył w wojsku rzymskim za panowania cesarza Juliana [Apostaty]".

mary - zob. strachy.

Marzanna (Marzyana) - rzekome bóstwo polskie. Jan Długosz w swoim panteonie rzekomych bóstw pogańskich Polaków wymienia także Marzannę, odpowiednik rzymskiej Cerery. (Cytat przy haśle Dziewanna.) „Marzanna i Dziewanna zostały przejęte przez Długosza ze znanego wiosennego obchodu topienia zimy (...). Sam jednak obrzęd wynoszenia śmierci-zimy ze wsi i wznoszenia nowego lata w świetle źródeł średniowiecznych wygląda na zwyczaj nowy, nie ma więc powodu uważać Marzanny za bóstwo pogańskie" (St. Urbańczyk).

Marzawa - rzekome bóstwo słowiańskie. Christian Knauthe (XVIII w.) wymienia Marzawę - boginię śmierci i łączy z polskim „morze", serbskim morju „zabijam". Czczono ją ponoć w Polsce, na Śląsku, u Słowian w Miśni i na Łużycach. Czyżby dalekie echo Długoszowej —> Marzanny?

Mikiel - zob. Nikłot.

Wyobrażenie „Prawe"

mikorzyńskie kamienie - dwa autentyczne nieckowate kamienie Żarnowe z postaciami rzekomych bóstw pogańskich i napisami runicznymi, „odkryte" (1855-1856) w Mikorzynie pow. Kępno w Wielkopolsce, w rzeczywistości falsyfikaty sporządzone prawdopodobnie przez Piotra Droszewskiego, brata ówczesnego właściciela Mikorzyna. Mimo że autentyczności ich próbowano bronić jeszcze na początku XX w., począwszy od lat siedemdziesiątych XIX w. przeważa opinia o fałszerstwie. - Małecki 1872, Szulc 1876.