Morze�łtyckie str 3

6 Morze Bałtyckie

przybrzeżnych prądów, klóre transportują materiał denny. W laki sposób zostały zamknięte mierzejami dawne zatoki, tworząc jeziora przybrzeżne (np. Łebsko). Dzięki temu powstały i rozwijają się Mierzeja I łelska i Wiślana. Materiał je budujący pochodzi z piaszczystej płycizny Ławicy Słupskiej.

Bilans wód i zasolenie

Jako morze śródlądowe Bałtyk otrzymuje duże ilości słodkich wód [ Bałtyk-morzem rzecznych. Wymiana wód /. oceanem jest ograniczona, jednak to ona dc- ' śródlądowym cyduje o rozwoju morskich form życia. Ze względu na położenie w umiarkowanej strefie klimatycznej opady i parowanie są ograniczone.

Roczny bilans wód Bałtyku przedstawia tabela 6.1.

Przychód			Rozchód
	w km^3	w %		w km^3	w %
wlewy wód słonych	472	42	wypływy przez cieśniny	944	85
dopływ wód rzecznych	472	42	parowanie	172	15
opady	172	16
'azem	1116	100	razem	1116	100

Tab. 6.1. Roczny bilans wód Bałtyku (źródło: W. Stankowski, Rozwój środowiska firyc/no geograficznego Polski. Warszawa I978)

Ze względu na ograniczoną wymianę wód z oceanem i znaczną dostawę wód rzecznych Morze Bałtyckie ma bardzo niskie zasolenie. Przyjmuje się. że przeciętne zasolenie Bałtyku wynosi 0.7% (w^ oceanach - 3.5%).

Istnieją jednak spore różnice: od 3% w Cieśninie Skagerrak do 0,6-0,8% na polskim wybrzeżu. Najmniejsze zasolenie cechuje Zatokę Botnicką: w czasie w iosennych roztopów spada ono do około 0,1 -0.2%, czyli jest porównywalne z wodami jeziora Łebsko. W układzie pionowym zaznacza się wyraźna tendencja do występow ania bardziej zasolonych wód przy dnie.

Świat ożywiony

Niewielkie zasolenie wód Morza Bałtyckiego i związana z tym ograniczona dostępność substancji mineralnych powodują karlenie reprezentantów niektórych gatunków w stosunku do ich rozmiarów w innych akwenach (ryc. 6.3). Niskie zasolenie stanowi również ograniczenie dla większości organizmów typowo morskich, natomiast istnienie zasolenia jest barierą dla większości organizmów słodkowodnych. W Morzu Bałtyckim żyją zarówno jedne, jak i drugie, a także nieliczne

gatunki tvpo\vo słonawowodne, jednak licz- „    ____

i    Ryc. 6.3. Porównanie rozmiarów przedstawicieli tego

ba gatunków jest stosunkowo niewielka, na _wmego gaUinku: ^wki zyiace, w Morzu Sród-przykład dziesięciokrotnie mniejsza niż ziemnym oraz Morzu Bałtyckim (po prawej)

51