1999020208

(39) KLIMATOLOGIA OBSZARU BAŁTYCKIEGO 101

11. WPŁYW KLIMATYCZNY BAŁTYKU.

Morze Bałtyckie nie wyciska tak wybitnego piętna klimatycznego na otaczających go obszarach, jak np. Śródziemne. Jest ku temu kilka powodów: 1) Morze Śródziemne jest o wiele większe, rozciąga się równoleżnikowo, zaś mały Bałtyk posiada znaczną rozciągłość z południa na północ poprzez 12" szerokości geograficznej, leży w różnych strefach usłonecznienia. 2) Wpływ sąsiednich klimatów na obszar Bałtyku jest dość znaczny i przeważa na ogół oddziaływanie klimatyczne masy wodnej Bałtyku na otoczenie. Od wschodu nie ma gór, któreby powstrzymywałyby potężny wpływ masywu kontynentalnego Rosji; wpłjw moiski dzięki ogólnemu kierunkowi cyrkulacji atmosferycznej z zachodu na wschód jest częściowo tylko wstrzymywany przez góry Skandynawskie, częściowo dostaje się dość daleko nad obszar bałtycki. Moi ze Siódziemne natomiast jest od północy i od zasięgu zimnych klimatów północnych osłonięte wysokimi łańcuchami Alp i Karpat. 3) Mo-ize Bałtyckie jest płytkie, słodkie, dlatego łatwo zamarza i oddziaływa potem jak wielki obszar pokryty śniegiem, natomiast morze Śródziemne posiada w całej swej olbrzymiej masie wody od powierzchni do głębokości 4000 metrów, przez cały rok jednostajną temperaturą 13,8°.

Morze Bałtyckie odsuwa zasięg klimatu kontynentalnego o kilka stopni długości na wschód, przez co klimat przejściowy z atlantyckiego do kontynentalnego zajmuje większy obszar. Niektóre gatunki roślin sięgają wąskim paser.i wzdłuż wybrzeża dalej na północ niż w głębi lądu.

Aby odpowiedzieć na pytanie, jak daleko sięga w głąb lądu łagodzący wpływ morza Bałtyckiego, Kolaćek (55) przeprowadził odpowiednie obliczenia na przykładzie opóźnienia wiosny (i wegetacji) i przedłużania jesieni. W tym celu wykonał on szereg profilów termicznych noimalnie do wybrzeża i w wyniku otrzymał dla brzegu południowego i wschodniego linię następującą: Bremen — Góttingen — Erfurt — Lipsk Poznali Warszawa — Kłajpeda, jako granicę zasięgu klimatycznego Bałtyku południowego. Na brzegu wschodnim natomiast wpływu takiego nie mógł znaleźć, ani na przekroju Wilno — Kłajpeda, ani Wilno — Ryga, ani Uleaborg — Kuopio.

Łagodzący wpływ Bałtyku wyraża się w zmniejszeniu amplitudy temperatury, w znacznym skróceniu trwania zimy (zima na Helu trwa śiednio o 40% krócej w stosunku do Warszawy) (53), w obniżeniu liczby dni mroźnych i bardzo znacznym zmniejszeniu dni upalnych, wreszcie w opóźnianiu wiosny i przedłużeniu jesieni.