1999020189

(33) KLIMATOLOGIA OBSZARU BAŁTYCKIEGO 95

Meteorologia synoptyczna obrazuje do celów przewidywania pogody codzienne stany pogody na mapie. Kolejność i częstotliwość 'pewnych układów pogody w odniesieniu do jakiegoś miejsca lub obszaru może być miarą klimatu; podobnemu układowi, w zależności od pory roku, odpowiada podobny przebieg i układ czynników meteorologicznych.

Wszystkie tworzące się w ciągu roku układy ciśnienia dadzą się sprowadzić do kilkunastu charakterystycznych. Uszeregowawszy je od najbardziej depresyjnych do najbardziej wyżowych, możemy ustalić ich częstotliwość w poszczególnych porach roku. (Pominiemy tu kwestię doboru naturalnych pór roku w miejsce kalendarzowych). Oczywiście zależnie od pory roku, tym samym układom ciśnienia odpowiadają inne układy pozostałych czynników meteorologicznych. Jeżeli zastosujemy przy tym metodę wyznaczania wartości średnich nie za okresy kalendarzowe, lecz dla jakiegoś układu ciśnienia poprzez cały rok, to można widzieć w tym nawdązanie ujęcia dynamicznego do klimatologii statystycznej. Powtarzające się poprzez niektóre układy cechy klimatyczne pozwalają łatwo wyodrębnić dzielnice klimatyczne.

Stosując tę metodę do obszaru bałtyckiego, udało się przede wszystkim wykazać wpływy obce na klimat obszaru Bałtyckiego; masywu kontynentu rosyjskiego, Atlantyku (głównie Golfstronui), gór Skandynawskich oraz masy wodnej Bałtyku, wreszcie orografii. Następnie wyodrębniono szereg dzielnic klimatycznych, które, mimo iż sąsiadujące nie wykazują wybitnych różnic, to jednak w sumie, wobec znacznej rozciągłości obszaru Bałtyckiego z południa na północ i nawet z zachodu na wschód, zróżniczkowanie klimatów jest bardzo znaczne.

Okazała się przy tym duża zgodność z innymi podziałami na strefy klimatyczne, wyprowadzonemi czy to z rozmieszczenia flory, czy na podstawie właściwości termicznych. Równoleżnik 01" N jest tu ostro zaznaczoną granicą, nietylko zresztą klimatyczną. Przebiegają wzdłuż

niego granice stref w klasyfikacji K ó p p e n a (58), Gorczy ń-s k i’ego (52); jest to również linia Salpausselki, granica faunistyczna i florystyczna. Bariera gór Skandynawskich zmusza czasem depresje barometryczne do obierania drogi przez obniżenie środkowej Szwecji i nad zatoką fińską — zresztą depresje z reguły łatwiej poruszają się nad powierzchnią morza wobec zmniejszonego tarcia. Wtedy to na północ od równoleżnika (50^u przypadają zwykle chłodne wycinki depresji i wiatry wschodnie z nad Rosji, zaś na południe od niego — ciepłe wycinki z deszczem i powietrzem morskim z nad Atlantyku.

Obszar na południe od wspomnianego równoleżnika cechuje przejście od klimatu morskiego do kontynentalnego, stopniowe, bez wyraź-