1999020805

(17) KLIMATOLOGIA ORSZAKU BAŁTYCKIEGO 79

tynentalnym jest klimat danego obszaru. Stopień kontynentalizmu jest wielkością określającą procentowy' udział czystego klimatu lądowego w klimacie danego miejsca. Przy ustalaniu tego stopnia można się oprzeć na temperaturze powietrza, oraz na ilościach otrzymywanego promieniowania słonecznego. Próbę ustalenia stopnia kontynentalizmu klimatu przeprowadził Z e n k e r, przyjmując klimat Wierchojańska jako 100% lądowy; wtedy dla oceanów według jego formuły wypadało około 20%. Gorczyński ustalił nieco inne, również empiryczne, wzory. Obie metody jednak, jako oparte na materiale z całego globu, dają wyniki zbyt ogólne, nie pozwalając na właściwą ocenę klimatu naszego obszaru. Schrepfer przystosował wzory na kontynentalizm do warunków Europy północnej, wychodząc z założenia, że na Hebry-dach stopień kontynentalizmu jest najmniejszy z całej Europy. Zakłada on więc, że jest to klimat bez żadnego wpływu kontynentalnego, zaś wszystkie inne w Europie północnej będą w mniejszym lub większym stopniu kontynentalne. Odpowiednio zmodyfikowawszy wzór Żemle e r’a, otrzymał on dane przedstawione na rys. 3 b.

Izolinie kontynentalizmu są w przebiegu podobne do izoamplitud. ale dają z powodu większej rozpiętości skali lepszą charakterystykę i dają bardziej rzeczywisty obraz procentowości klimatu oceanicznego i kontynentalnego. Najważniejszym stwierdzeniem jest to, że na obszarze Bałtyckim udział kontynentalny nie jest w żadnym punkcie większy od oceanicznego — w punkcie najbardziej lądowym mamy jeszcze 41% udziału kontynentalnego, a 59% morskiego. W przebiegu izarytm widzimy szybki przyrost na zachodnim brzegu Norwegii, przy czym bardzo wyraźnie zaznacza się wpływ fjordów i jezior. Obszary z największym stopniem kontynentalizmu leżą w cieniu gór w środkowej Skandynawii, w^r Laponii, w głębi Rosji. W obniżeniu gór koło Jotun-heim zaznacza się dopływ oceanicznych mas powietrza. Stopień kontynentalizmu szybko rośnie w głąb lądu, potem łagodnie maleje ku Bałtykowi, gdzie osiąga znacznie mniejsze wartości niż nad Atlantykiem — daje się odczuć wpływ masywu lądowego Rosji. Mały stopień kontynentalizmu na naszym obszarze, 20—38%, świadczy o znacznym wpływie Morza Północnego i Bałtyku na nasz klimat.

Pory r o k u. Ciekawią ilustracją stosunków' termicznych jest zestawienie dat meteorologicznych pór roku. Jako takie możemy przyjąć daty, w których krzywa średnich temperatur dziennych przechodzi przez 0° — początek wiosny, 10" — początek lata, potem spada poniżej 10° — początek jesieni, i poniżej 0" = początek zimy.