1999020763

(5) KLIMATOLOGIA OBSZARU BAŁTYCKIEGO

Do tej walki wnosi Bałtyk tylko słabe akcenty lokalne; obszar jego jest przejściowym pomiędzy klimatami oceanicznymi i kontynentalnymi. Przejście to jest dość znacznie zróżniczkowane i choć sąsiadujące dzielnice klimatyczne mało mają cech różnych a wiele wspólnych, to jednak w sumie różnice obrazów klimatycznych między dzielnicą najbardziej morską (Dania) a najbardziej kontynentalną (Laponia) są wystarczająco jaskrawe.

Wpływ Atlantyku zaznacza się częstymi depresjami barometrycz-nymi, przechodzącymi z zachodu na wschód, oraz towarzyszącymi im obszarami niepogody, wiatrami zachodnimi i powietrzem morskim zabierającym dużo wilgoci. Kontynentalność wyraża się w wykształcaniu silnych antycyklonów nad Rosją zachodnią, z których wieją nad Bałtyk suche wiatry, przynoszące latem upały, zimą mniej lub więcej silne mrozy.

Najczęstszym typem pogody na Bałtyku jest układ depresyjny, nadchodzący z południowego-zachodu i przynoszący wiatry zachodnie, dużo ciepła, wilgoci i zachmurzenia. Główne różnice klimatyczne zaznaczają się z zachodu na wschód, zmiany zaś z południa na północ wynikają raczej z położenia obszaru na różnej szerokości geograficznej i pochodzących stąd różnic w otrzymywanych sumach cieplnych z promieniowania, naświetleniu itd.

2. CIŚNIENIE POWIETRZA.

Klimatologia klasyczna, oparta na wzorach wypracowanych przez J. v. H a u n’a, podaje dla pewnego obszaru przebieg wszystkich czynników meteorologicznych w poszczególnych punktach w najrozmaitszym układzie, jako wartości średnie, skrajne, odchylenia od norm wieloletnich itp. Dopiero suma tych zestawień, a raczej odpowiedni ich dobór pozwala nam ogarnąć fizjognomię klimatyczną obszaru. Przecież przedstawienie przebiegu kilkunastu elementów wraz z biegiem dziennym, miesięcznym, rocznym, korrelacją poszczególnych czynników jest rzeczą trudną w odnieseniu do jednego punktu na kuli ziemskiej; ja-kichże więc chwytać się sposobów, żeby ogarnąć cały kompleks zjawisk meteorologicznych na większym obszarze, a ile uproszczeń należy przy tym uczynić!

Utartym szlakiem rozpocznijmy przegląd czynników meteorologicznych od ciśnienia powietrza. Cechą jego charakterystyczną nad Bałtykiem jest duża zmienność, wywołana częstym przechodzeniem depresji i ustalaniem się zimowych antycyklonów. Ma to wyraz w przejścio-wości klimatu, w kolejnym zasięgu raz wpływów oceanicznych, raz kontynentalnych. W celu uchwycenia rytmu ciśnienia wprowadza się