7
Aby powstało uczucie bólu, musi przyczyna, wywołująca go, być dosyć silną, w przeciwnym bowiem razie, t. j. gdy będzie słabą, spowoduje tylko uczucie ucisku, ciepła, zimna lub t. p. wrażenia zmysłowe. W niektórych jednakże razach nawet słabe bodźce mogą powodować uczucie bólu; ma to np. miejsce, gdy przyczyna podziała na znaczniejszą przestrzeń.
I tak, gdy umoczymy tylko koniec palca nawet w bardzo gorącej wodzie, natenczas nie odczujemy znaczniejszego bólu, albo nawet żadnego; zanurzywszy zaś rękę całą w tej samej wodzie, doznamy bardzo nieprzyjemnego uczucia. Prócz tego nawet bardzo słabe bodźce sprowadzić mogą nadzwyczaj silny ból—gdy dotykają organy, będące w stanie niezwykłego podrażnienia skutkiem zmian chorobowych, a które na najsłabsze przyczyny reagują tak, jak organy zdrowe—na najsilniejsze.
Najsłabszy nawet ucisk na skórę, znajdującą się w stanie zapalnym, sprowadzi bardzo znaczny ból, gdy na skórze zdrowej wywoła zaledwie uczucie ucisku.
W normalnym stanie nie wiemy wcale o istnieniu i funkeyonowaniu naszych organów wewnętrznych, jeżeli one jednakże podlegną sprawie chorobowej, jeżeli więc zostanie w jaki bądź sposób pod-