medsadowa6

Tabela 4.1

Reakcje organizmu zależne od rodzaju i natężenia prądu (wg Koeppena)

Prąd stały	Prąd zmienny	Reakcja
80 mA	25 mA	przytomność zachowana, podwyższenie ciśnienia, kurcze mięśniowe; powyżej 9—15 mA
-		niemożliwe jest oderwanie ręki od przewodnika i podjęcie samoratunku
80—300 mA	25—80 mA	początkowo dające się znieść działanie prądu; podwyższenie ciśnienia krwi; skurcze mięśniowe; zatrzymanie czynności serca i oddechu; utrata przytomności
300 mA	(|80mA | v	.'pijgntanip—komór; zatrzymanie czynności serca i oddechu; utrata przytomności

Wysokie napięcie 3 A utrata przytomności; zatrzymanie czynności

serca i oddechu; miejscowo oparzenia i zwęglenia

natężeniu i napięciu wyniki sekcji bywają ujemne, nawet bez widocznego znamienia prądu. Decydujące mogą być wówczas badania histopatologiczne, które potrafią wykazać zmiany elektrogenne w skórze i narządach wewnętrznych. W obrębie układu krwionośnego można obserwować przynaczyniowo powstawanie pustych przestrzeni, rozluźnienie struktur podporowych, przez które przeszedł prąd, pękanie drobnych, a nawet większych naczyń z krwinkotokami, rozwarstwienia śródbłonkowe, zmiany konfiguracji niektórych włókien i komórek. Rzadziej spotyka się zmiany denaturacyjne z homogenizacją tkanek w obrębie serca, płuc i nerek.

Należy podkreślić, że obrazy sekcyjne niektórych przypadków śmiertelnego rażenia prądem elektrycznym, zwłaszcza bez znajomości okoliczności zdarzenia, mogą nasuwać trudności rozpoznawcze.

4.11.3. Epidemiologia rażeń prądem elektrycznym

Rażenia prądem należą do urazów względnie częstych. Większość przypadków kończy się wyleczeniem i wyzdrowieniem bez pozostawienia istotnych śladów. W około 3—4% całej liczby rażeń prądem dochodzi do skutku śmiertelnego. Najczęściej są to wypadki w pracy związane z nieostrożnością Unięzachowaniem przepisów bhp. Względnie częste rażenia następują w warunkach domowych. Są tutaj także zdarzenia losowe, np. rażenia związane z awarią sieci i przerwaniem przewodów. Do rzadkości należą rażenia elektrycznością naturalną, tj. od uderzenia piorunem.

Zupełnie rzadkie, jakkolwiek zanotowane w literaturze, są dokonane z premedytacją zabójstwa za pomocą prądu elektrycznego. W tych ostatnich sprawcy działają z zaskoczenia lub w czasie snu, przykładając przygotowane końcówki elektrod do rąk lub twarzy, a po śmierci ofiary pozorują wypadek w warunkach „domowego rażenia prądem elektrycznym". Do wyjątków należą samobójcze rażenia prądem. Okoliczności tych zajść na ogół dostatecznie naświetlają sprawę pi /y porównaniu ich z wynikami sekcji zwłok. Podobnie rzadko opisywane są dzlnlnnln autoerntyc/ ne za pomocą urządzeń elektrycznych, które zakończyły się wypadkową śmiercią.

IU

Co do trwałych następstw rażenia prądem u osób, które przeżyły wstrząs (szok i'l<>ktryczny, istnieją rozbieżne zdania. Uchwytne i wymierne są następstw* wynikłe z wysokiej temperatury, zwłaszcza w razie dużych napięć prądu, a obn| imijące oparzenia, zwęglenia, a nawet amputację palców lub części kończyn. Co <1* .Kutków czynnościowych podawana jest w literaturze możliwość wystąpień i. odległych następstw w o.u.n. Jeśli w porażeniu wystąpił np. okres amnestyczny / następczym zachwianiem czynności serca i niedokrwieniem mózgu, mog* in>|nwiać się zespoły uszkodzenia o.u.n. o różnej symptomatologii. Niektói/y podają też powstawanie zaburzeń w obrębię ukrwienia wieńcowego z objawami dusznicy bolesnej (tzw. angina pectoris electrica).

Przepływ prądu elektrycznego pjzez rdzeń kręgowy, a mianowicie prze/ warstwę komórek zwojowych, może prowadzić w niektórych przypadkach do postępującego zaniku mięśni z niedowładami. Bezpośrednio po wstrząsach elnk trycznych opisywano uwolnienie mioglobiny z następstwami o charaktei /*> uszkodzenia nerek i objawami bezmoczu podobnymi do zespołu crush syndrom /.e stanowiska sądowo-lekarskiego należy dodać, iż wszystkie' badania po przebytych rażeniach prądem elektrycznym powinny obejmować nie tylko oglc dżiny ciała, ale również oględziny odzieży, obuwia, rękawic itd„ na których łat w i• • | nieraz można odkryć miejsca wniknięcia i wyjścia prądu elektrycznego (chumk triystyczne ubytki i zwęglenia};--Miejscowe oględziny ciała powinny być roz ••erzone na oględziny przez lupę otaczających włosów, na których można znal* /.* I * liarakterystyczhe perły keratynowe jako wyraz działalna wysokiej temperatm y j

~ "y    * '.....i

4.11.4. Rażenia piorunem    ^ -och*

Wyładowania w formie pioruna odpowiadają wyzwoleniu bardzo wielkie* m ładunku elektrycznego, rzędu nawet kilkudziesięciu tysięcy amperów — w połą

*    zeniu żljardzo wysokim napięciem, nieraz wynoszącym wiele milionów woltów Podczas wyładowania powstaje wysoka temperatura rzędu 20000°£. Potężna Jest też lala uderzeniowa eksplozji, wywierająca nacisk 70 N/cm^TFala ta sama prze/ «*lę inoże spowodować rozległe obrażenia ciała. Uderzenie piorunem może zatem działać wielokierunkowo, zarówno przez rażenie wielkim ładunkiem prądu, choćby jego częścią, jak też przez działanie wysokiej temperatury i przez siłę eksplozji. Należy jednak podkreślić, iż bywają także przypadki spłynięcia ładun ków prądu bez obrażeń ciała, np. przy dobrym uziemieniu w czasie deszczu i du/*>| wilgotności. Zdarzały się również zbiorowe wypadki rażenia piorunem dotyczą* *• całych grup osób (znane przypadki zbiorowych rażeń na Giewoncie).

Samo zjawisko wyładowania polega na wyrównaniu przez iskrę elektryczną potencjałów pomiędzy ziemią (+) a chmurami (-). Fakt gromadzenia się polem jnłów elektrycznych stwarza szereg zjawisk odpowiadających działaniu silne| elektryczności statycznej (iskrzenie, podnoszenie się włosów itd.), łącznie z ino/ liwością przepływu prądu np. pomiędzy nogami jako tzw. napięcie krokowe, które może stać się wydzieloną drogą przepływu prądu i rażenia (ryc. 4.21).

Na ciele ofiary rażonej prądem można spotkać zwęglenia, oparzenia i uszkodzę nin skóry, zwłaszcza w miejscach przylegania przedmiotów metalowych (łańcu

•    /lu, zamki metalowe, bransoletki). Spotkać można również smugowate rumienie I otarcia naskórka przybierające kształt dendryczny (dfzSWa). Są itr tzw. figu i y piór u n o w erkfóre jeżeli ograniczają się wyłącznie do rumienia, mogą być |uż niewidoczne po upływie kilkunastu godzin. Podczas rozerwania się tzw. pioruna kulistego (mało poznane zjawisko ładunku elektrycznego — prawdopodobnie bliskie powalaniu plazmy jądrowej) spostrzegano niezwykle rozlegle uN/Uod/enia