Obraz6 3

30 I. Instytucje opieki i pomocy społecznej ogólny model analizy

Ponieważ celem pracy jest analiza najstarszych instytucji socjalnych, w obszarze analizy powinny znaleźć się przede wszystkim systemy ubezpieczeń społecznych, wraz z pojawieniem się których wielu badaczy upatruje początku wyłaniania się nowoczesnych państw opiekuńczych w Europie⁵⁴. Należy także pamiętać, że tworzenie systemów ubezpieczeń społecznych było w dużej mierze reakcją na ograniczenia opieki i pomocy społecznej w XIX w.⁵⁵ Do analizy proponuję włączyć także organizacje pozarządowe realizujące zadania z zakresu opieki i pomocy społecznej jako zmienną niezależną oddziaływującą w bezpośrednim otoczeniu instytucjonalnym i jednocześnie będące signum temporis dokonujących się współcześnie zmian.

2.4. Interdyscyplinarność instytucjonalizmu

Podejście instytucjonalne spełnia kryteria interdyscyplinarności⁵⁶. Podejmując się analizy porównawczej instytucji ochrony socjalnej poddanych rozmaitym oddziaływaniom w różnych okresach nie sposób nie uwzględnić, poza samą socjologią dorobku takich dyscyplin nauk społecznych, jak polityka społeczna, historia, ekonomia, prawo. Możliwość wykorzystania tego dorobku ma tę zaletę, że pozwala uniknąć pewnych kosztów związanych z izolacją poszczególnych dyscyplin. Andrzej Malewski ubolewał przed laty, że dezintegracja nauk społecznych prowadzi do niepotrzebnych kosztów, które powstają głównie na skutek braku porozumienia wśród badaczy zajmujących się wycinkowymi aspektami życia społecznego⁵’.

Wykorzystując model analizy instytucjonalnej można uniknąć tego rodzaju kosztów pamiętając o słowach Gunnara Myrdala, który stwierdził, że (...) w rzeczywistości nie ma czegoś takiego, jak problemy ekonomiczne, socjologiczne czy psychologiczne; sąjedynie problemy i wszystkie one sąprzemieszane i złożone. W badaniach jedynym uzasadnionym podziałem jest rozróżnienie uwarunkowań na znaczące i nieistotne⁵⁸.

54    Zob. P. Flora, A J. Heidenheimer (red.), „The Development of Welfare State in Europę and America”, Transaction Publishers, New Brunswick - London 1995, str. 37.

55    Zob. A.J. Heidenheimer, H. Heclo, C.T. Adams, „Comparativc Public Policy. The Politics of Social Choice in America, Europę, and Japan”, St. Martin’s Press, New York 1990, str. 221.

56    Według A. Kamińskicgo, Podejście instytucjonalne cechuje wielowymiarowość, potrzeba korzystania z wiedzy zebranej przez bardzo różne dyscypliny nauk społecznych - subdyscypliny socjologii, ekonomii, prawa (w szczególności prawo konstytucyjnej, nauk politycznych (...). Podejście takie zakłada więc z natury rzeczy interdyscyplinarność spojrzenia. Zob. A. Kamiński, „Wstęp”, w: V. Ostrom, „Federalizm amerykański. Tworzenie społeczeństwa samorządowego”, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, War-szawa-Olsztyn 1994, str. 17, 18.

57    Zob. A. Malewski, „O zastosowaniu teorii zachowania”, w: „Pisma zebrane”, PWN, Warszawa 1975, str. 332.

58    Cyt. za M. Iwanek, J. Wilkin, „Instytucje i instytucjonalizm w ekonomii”, Uniwersytet Warszawski Wydział Nauk Ekonomicznych, Warszawa 1997, str. 25.