Obraz3 (75)

skarbu państwa oraz akcjonariusza, który otrzymał zezwolenie komisji dopusz-czeniowej (komisja może udzielić takiego zezwolenia w szczególnych przypadkach), na posiadanie co najmniej 20% głosów na walnym zgromadzeniu. Akcje spółki prowadzącej giełdę nie dają prawa do dywidendy w czasie, gdy skarb państwa będący jej akcjonariuszem uprawniony jest do posiadania ponad 50% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu.

Polskie uregulowania prawne przewidują funkcjonowanie w strukturze rynku giełdowego podobnych organów, jak w przypadku giełd światowych. Mamy bowiem do czynienia z instytucjami zajmującymi się dopuszczaniem papierów wartościowych do obrotu, rozstrzyganiem sporów na giełdzie, samorządem maklerów, określaniem zasad przebywania na giełdzie etc., co odpowiada na giełdach światowych takim organom, jak: komisja do spraw dopuszczeń, sąd rozjemczy i honorowy, izba maklerów, zarząd giełdy. Dodatkowo giełda ma regulamin, który określa jej organizację, rodzaje zawieranych na niej transakcji, zasady dopuszczania uczestników oraz zasady obrotu papierami wartościowymi.

Komisją do spraw dopuszczeń jest w Polsce Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, funkcjonująca jako centralny organ administracji rządowej, nad którą nadzór sprawuje minister właściwy do spraw instytucji finansowych. Jej główne zadanie sprowadza się do sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu i uczciwej konkurencji w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi. Czuwa ona także nad zapewnieniem powszechnego dostępu do rzetelnych informacji na rynku papierów wartościowych. Jej zadaniem jest również inspirowanie, podejmowanie i organizowanie działań zapewniających sprawne funkcjonowanie tego rynku oraz ochrona inwestorów. Jest zobligowana także do przygotowywania projektów aktów prawnych związanych z funkcjonowaniem rynku papierów wartościowych lub ich opiniowania.

Komisja składa się z przewodniczącego, dwóch zastępców oraz pięciu członków, którymi są przedstawiciele: ministra właściwego do spraw instytucji finansowych, ministra właściwego do spraw skarbu państwa, prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego oraz Przewodniczący Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. Dodatkowo w sprawach dotyczących regulacji rynku papierów wartościowych w posiedzeniach Komisji, bez prawa udziału w głosowaniu, mogą uczestniczyć przedstawiciele: spółek prowadzących giełdy lub rynek pozagiełdowy, Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, reprezentatywnych stowarzyszeń maklerów papierów wartościowych lub doradców inwestycyjnych (samorządu maklerów i doradców inwestycyjnych), izby gospodarczej powołanej przez co najmniej 25 domów maklerskich oraz organizacji zrzeszającej emitentów papierów' wartościowych. Komisja wydaje także zezwolenie podmiotom gospodarczym na prowadzenie działalności maklerskiej oraz dokonuje wpisu na listę maklerów papierów wartościowych lub doradców inwestycyjnych osób, które w odpowiednim postępowaniu kwalifikacyjnym uzyskały wynik pozytywny.

Wpis na listę oznacza przyznanie uprawnień do wykonywania zawodu maklera lub doradcy. Ponadto nadzoruje sposób dystrybucji przez domy maklerskie walorów dopuszczonych do obrotu publicznego oraz sprawdza czy informacje podane do publicznej wiadomości przez emitenta lub wprowadzającego nie są sprzeczne z treścią informacji zawartych w prospekcie emisyjnym.

Innym organem giełdowym jest samorząd maklerów i doradców, do którego przynależność jest obowiązkowa z chwilą wpisu na listę maklerów lub doradców. Do zadań samorządu należy m.in. kontrola nad należytym wykonywaniem zawodu przez maklerów i doradców, w szczególności orzekanie w sprawach z zakresu etyki zawodowej tej grupy zawodowej, a także kształtowanie zwyczajów obrotu i zasad etyki zawodowej wewnątrz tej grupy. Ponadto do zadań tego samorządu należy reprezentowanie maklerów i doradców oraz ochrona ich interesów zawodowych.

Organem giełdowym jest także Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW), który (od listopada 1994 r.) jest instytucją wydzieloną z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Jest on zorganizowany w formie spółki akcyjnej, a jego akcjonariuszami mogą być wyłącznie spółki prowadzące giełdę lub rynek pozagiełdowy, domy maklerskie, skarb państwa, NBP oraz banki. Nie może on mieć celu zarobkowego, a jego akcje są tylko imienne. Do głównych zadań tego organu należy m.in.:

—    rejestrowanie papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu,

—    prowadzenie rachunków papierów wartościowych oraz kont depozytowych dla podmiotów przechowujących w nim papiery wartościowe (chodzi o domy maklerskie, banki i emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu, dla których KDPW dokonuje przesunięć tych papierów na kontach depozytowych tych podmiotów),

—    rejestracja transakcji na tych kontach,

—    obsługa realizacji zobowiązań emitentów wobec akcjonariuszy (wypłata dywidendy),

—    organizowanie i prowadzenie rozliczeń transakcji zawieranych na tynku regulowanym.

Poza obsługą giełdy KDPW prowadzi rozliczenia transakcji na rynku pierwotnym obligacji oraz na pozagiełdowym rynku regulowanym CeTO. Tak wiec organ ten świadczy usługi wszystkim instytucjom rynku kapitałowego. Uczestnikami jego mogą być: instytucje finansowe pośredniczące w obrocie (banki, przedsiębiorstwa maklerskie), inne instytucje finansowe, emitenci oraz zagraniczne instytucje depozytowo-rozliczeniowe.

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych jest także odpowiedzialny za utworzenie obowiązkowego systemu rekompensat w celu gromadzenia środków, przez odpowiednie opłaty wnoszone obligatoryjnie przez domy maklerskie, na zrekompensowanie inwestorom w środkach pieniężnych wartości utraconych papierów wartościowych i praw majątkowych z tytułu świadczonych na ich rzecz usług w przypadku ogłoszenia upadłości domu maklerskiego lub prawomocnego