Obraz1 (32)

ist

Wszyscy wiedzą, że oleju nie można zmieszać z wodą, bo kropelki oleju, utworzone nawet po bardzo energicznym mieszaniu, szybko łączą się ze sobą i powstaje pływająca na wodzie warstwa oleju. Gdy jednak do układu olej-woda dodamy mydła lub innego detergenta, to po wymieszaniu w celu mechanicznego rozbicia oleju na drobne krople powstaje trwała emulsja, nie rozwarstwiająca się nawet po długim czasie. Trwałość emulsji jest spowodowana powstawaniem miceli. Na granicy fez olej-woda cząsteczki am-figiowe ustawiają się tak, że ich końce lipo filo we „zanurzają" się w tłuszczu a polarne końce hydrofitowe „wystają" z warstwy tłuszczowej i są otaczane przez cząsteczki wody. Skutek jest taki, że hydrofobowa powierzchnia tłuszczu staje się hydrofitowa i gromadzące się na niej cząsteczki wody utrudniają łączenie się małych kropelek oleju w większe. Innymi słowy, tłuszcz w obecności mydła rozpuszcza się w wodzie dzięki powstawaniu miceli, złożonych z tłuszczowego rdzenia, otoczonego jedno molekularną warstwą cząsteczek mydła, których polarne końce są z kolei otaczane przez czasteczki wody, tworzące wiązania wodorowe z grupami COO .

Substancje składające się na to, co ogólnie nazywamy brudem, są natury mepolamęj, tłuszczowej. Substancje takie nie rozpuszczają się w wodzie i dlatego sama woda Złe zmywa brud. W roztworach mydła aniony kwasów tłuszczowych adsorbują się na zabrudzonych, tłustych powierzchniach i nadają im charakter hydrofitowy. Po mechanicznym oderwaniu od zabrudzonej powierzchni cząstki brudu zostają otoczone przez cząsteczki wody i w postaci miceli przechodzą do roztworu.

9.5. Grupy acylowe

Przez formalne odjęcie grupy OH od cząsteczki kwasu karboksylowego powstaje grupa acylowa. Nazwy poszczególnych grup acylowych często nawiązują do łacińskich nazw kwasów, z których grupy te pochodzą.

R-

grupa acylowa

H—C

V

H—C

OH

\

n

CHj-C    CH₃-C

OH

kwas mrówkowy grupa formytowa kwas octowy grupa acetyiowa (atidum formścum)    (acidum aceticum)

c₆H₅-c^    ^c«h₅-c

OH

kwas benzoesowy    grupa bcnzo iłowa

(acidum benzoicum)

Posługiwanie się pojęciem grup acylowych jest potrzebne dlatego, że grupy te występują nie tylko w kwasach karboksylowych ale także w różnych pochodnych kwasów. Należą do nich min. estry i amidy kwasowe:

R—C

R—C

\

OR'

nh₂

ester

(acylowa pochodna alkoholu)

amid

(acylowa pochodna amoniaku)

9.6. Reakcja kwasów karboksylowych z alkoholami

Reakcje kwasów karboksylowych z alkoholami nazywamy estryfikacją. Produktami estryfikacji są estry i woda.

Reakcję estryfikacji można przedstawić ogólnym równaniem

RCOOH + R'OH ♦=* RCOOR' + HjO

gdzie R i R’ przedstawiają grupy alkilowe lub arylowe. Przy omawianiu szczegółów estryfikacji wygodniej jest jednak posługiwać się wzorami kwasów i alkoholi o wyraźnie określonej budowie, żeby nie myliły się różne grupy R. Ograniczymy się do kwasu octowego i alkoholu etylowego.

CHjCOOH + CHjCHjOH <P=* CH3COOCH1CH, + HjO

ester etylowy kwasu octowego, (octan etyki)