Obraz7 (38)

170

winowym, cząsteczka jest symetryczna, czyli achiralna. Symetryczna budowa kwasu mezowinowego wynika stąd, że cząsteczka tego kwasu ma płaszczyznę symetrii Jest to płaszczyzna prostopadła do wiązania C-C, dzieląca cząsteczkę na połowy.

Przy omawianiu izomerii związków z asymetrycznymi atomami węgla często używa się słów „diastereoizomeria” i „diastereoizomery”.

Diastereoizomerią nazywamy izomerię przestrzenną związków, które nie są swoimi enancjomerami.

Ćwiczenie 9.7. Które pary wzorów kwasów winowych przedstawiają diastereo-izomery, I i U czy I i m lub II i DI?

9.9. Aminokwasy białkowe

Związki zawierające grupy aminowe i karboksylowe połączone z łańcuchami węglowymi nazywamy aminokwasami. Aminokwasy występujące w żywych organizmach są najczęściej a-aminokwasami. Znaczenie litery a jest omówione w rozdz. 8.7. W przyrodzie występuje kilkaset aminokwasów, ale do syntezy białek według instrukcji zapisanych w kodzie genetycznym ewolucja żyda na Ziemi wybrała tylko 20 a-aminokwasów. Pokazujemy ich wzory strukturalne, ale nie po to, żeby sugerować potrzebę uczenia się ich na pamięć a tylko po to, żeby pokazać cegiełki, z których przyroda buduje wszystkie organizmy, od maleńkich wirusów do największych nawet słoni

Aminokwasy białkowe

flfeNCHjCOOH	CH3CHCOOH	(CH3)2CHCHCOOH
	NHz	nh2
glicyna	alanina	walina
	ch3 | ^9
(CH3)2CHCH2CHCOOH	CH3CH2CHCHCOOH	hoch2chcooh
nh2	NHj	nh2
leucyna	izoleucyna	seryna

CH^CHCHCOOH HO NH2

C^-cooh HSCHjCHCOOH N    I

I    NHz

H

treonina    prolina

CH3SCH2CH2CHCOOH

NH₂

cysteina

C5H5CT2CHCOOH

NH₂

metionina

fenylo alanina

^H0"W" CH2CHCOOH NH₂

tyrozyna

O NH2 II I

h₂ncch₂chcooh

asparagina

HOOCCH₂CHC(X)H

I

nh₂

kwas asparaginowy

H2NCH2CH2CH2CH2CHCOOH

NH₂

__f^CH₂CHCOOH

11

1

H

tryptofan

o nh₂ II I

H₂NCCH₂CH₂CHCOOH

glutamina

HOOCCH₂CH₂CHCOOH

NHj

kwas glutaminowy

H₂NCHNHCH^CH2^CH2^CHCOOH

NH    NH₂

lizyna

argmma