Obraz (1237)

Od czwartego kwartału 1990 roku, w obliczu ekspansji kredytowej banków państwowych, gdy Narodowy Bank Polski nie posiadał jeszcze w swym instrumentarium efektywnych instrumentów o charakterze rynkowym, zdecydował się wykorzystać tzw. limity kredytowe. W ramach tego narzędzia NBP raz na kwartał wyznaczał czternastu bankom państwowym indywidualne, górne granice ich akcji kredytowej. Co więcej, NBP administracyjne narzucał także państwowym bankom komercyjnym zarówno dolną wysokość stóp depozytowych, jak i górną granicę stóp kredytowych, w związku z czym banki te miały znacznie ograniczoną swobodę prowadzenia swej polityki depozytowo-kredytowej. Choć narzędzie to było bardzo efektywne, gdyż przyrost akcji kredytowej tych czternastu banków państwowych był niższy niż zezwalał na to łączny udzielony pułap kredytowy, to od 1993 roku NBP nie wykorzystuje tego rodzaju instrumentów, bazując w znacznie większym stopniu na instrumentach rynkowych¹. Zaletą limitów kredytowych była jednak na pewno szybkość działania - brak opóźnień czasowych. Wadą natomiast -poważne ograniczenie konkurencji pomiędzy bankami, a także funkcjonowania mechanizmu kreacji kredytu².

Narodowy Bank Polski wykorzystywał w swej działalności również instrumenty bardzo oryginalne. Przykładem takich instrumentów może być przyjmowanie depozytów gotówkowych bezpośrednio od osób fizycznych w 1997 roku. Powodem, dla którego NBP zdecydował się zastosować ten nietypowy instrument, były zaburzenia w mechanizmie transmisji impulsów polityki pieniężnej spowodowane nadpłynnością sektora bankowego oraz chęć bezpośredniego wpłynięcia na stopy depozytowe banków, które zdaniem NBP były zbyt niskie i niedostatecznie skłaniały do oszczędzania³. Sytuację makroekonomiczną coraz bardziej cechował nadmierny popyt wewnętrzny i deficyt w obrotach bieżących, co prowadziło do presji na deprecjację kursu i zwiększało ryzyko wzrostu inflacji. W tych warunkach od dnia 15 września 1997 roku NBP rozpoczął akcję przyjmowania depozytów od osób fizycznych⁴, która trwała aż do 19 grudnia 1997 roku. Dzięki zaoferowaniu oprocentowania przewyższającego ofertę banków komercyjnych udało się w tym okresie przyjąć lokaty o łącznej wartości ok. 3,6 mld PLN. Skutkiem tego, jak się okazało -

128

1

   System finansowy w Polsce. Lata dziewięćdziesiąte, red. B. Pietrzak, Z. Polański, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 108.

2

   Polityka pieniężna. Cele, strategie i instrumenty, red. W. Przybylska-Kapuścińska, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2002, s. 113.

3

   D. Tymoczko, Instrumenty interwencji banku centralnego na rynku pieniężnym, „Materiały i Studia” 2000, nr 102, s. 41.

4

   Zarządzenie w sprawie wprowadzenia „Regulaminu otwierania i prowadzenia w NBP rachunków lokat terminowych w złotych dla krajowych osób fizycznych ”, Dziennik Urzędowy NBP nr 12, poz. 24.