Obraz2 (18)

^{J f/Ł}ov,in,

gów stawianych przez świat zewnętrzny. Równocześnie, pod wpW kontaktów z rzeczywistością społeczną, w aparacie psychicznym formuje się ego. Podczas gdy aktywność id jest zależna wyłącznie od subiektywną somatycznej faktyczności, ego potrafi różnicować pomiędzy realnością _Wel wnętrzną a zewnętrzną. Pośrednicząc między id a światem obiektywnym ego dba o biologiczne przetrwanie organizmów oraz zachowanie ciągłości gatunkowej. Konfrontując roszczenia id z warunkami świata społecznego, ego w znacznym stopniu ogranicza realizację bezosobowych, konstytucjonalnie warunkowanych dążeń. Staje się instancją wykonawczą osobowości, decydującą o kierunku i sposobie wykorzystania energii psychicznej.

To ego inicjuje wszelkie działania, decyduje o tym, które popędy i w jaki sposób zostaną zaspokojone, oraz o tym, na jakie bodźce otoczenia należy reagować.

Ontogenetycznie najpóźniej formuje się trzecia składowa osobowości, superego: psychiczna reprezentacja kulturowo-społecznych oddziaływań, kształtująca się dzięki mechanizmowi introjekcji. Superego jest przede wszystkim rezultatem wychowawczej aktywności rodziców i innych osób znaczących dla dziecka. Dążąc do uzyskiwania nagród i unikania kar, dziecko uczy się dostosowywać swoje zachowanie do ustalanych przez dorosłych zasad. W rezultacie internalizacji obowiązujących w kulturowo-społe-cznym otoczeniu zasad, już we wczesnym dzieciństwie wytwarzają się u dziecka pierwsze formy poczucia moralności. Wraz z umacnianiem superego, w dziecku stabilizuje się zdolność rozpoznawania działań słusznych i pożądanych od takich, które są naganne i nieakceptowane. Pełne ukonstytuowanie się superego przemieszcza źródło kontroli zachowania dojrzewającej osoby z rodziców na nią samą. Jednocześnie powoduje, że oddziaływania znaczących dla dziecka przedstawicieli społeczeństwa mają regulujący wpływ na jego zachowanie już jako osoby dorosłej. Superego staje się w toku rozwoju jednostkowego moralną instancją osobowości, w której Freud wyodrębnia dwa elementy: rodzaj sumienia dokonującego oceny postępowania człowieka z punktu widzenia uwewnętrznionych w toku rozwoju norm obowiązujących w rzeczywistości zewnętrznej oraz ideał ego. Sumienie i ideał ego różnią się sposobami działania i funkcjami. Zadaniem pierwszego jest hamowanie impulsów, przede wszystkim seksualnych i agresywnych, których przejawy są przez społeczeństwo najsilniej potępiane i poddawane najbardziej dotkliwym restrykcjom. Sumienie oddziałuje, wywołując u osób nieprzyjemne, karzące poczucie winy. W skład ideału ego wchodzi wszystko, co jest przez rodziców i wychowawców nagradzane i akceptowane. Jego zadaniem jest taka mediacja z ego, która doprowadzi do zastąpienia działań na rzecz realizacji celów realistycznych postępowaniem mającym na uwadze cele moralne. Ideał ego czerpie siłę wpływu z oddziaływania nagradzającego. Dowartościowuje postępującą zgodnie z kul-turowo-społecznymi dyrektywami osobę, oferuje jej poczucie dumy.

Dążenia superego są pod względem treści biegunowo odmienne zarówno od celów id, jak i od celów ego, które musi uwzględniać wymogi świata obiektywnego. Superego, tak jak ego, dąży do przejęcia kontroli nad pop_ę-

Ta fliaji

jd> ^spne osif łZie***³

tożsamość

78

0 -jole*

zsyt*

ctynkty®^ spoleezen yyewoluowa turze narzęd *ane przez i

i dalszy

i jej ramach śla dopuszcz

torowe ograi twem zakazt

sku osoby dc iyda. Postul

1 górnie ustalę 1 presji posług 1 analitycznej 1 Po drugie | konieczność (

„Wyobr. różnicowa nia zwrócoi nie i niech i

Wn

Pierwot

isięi

[leżeniem.

Ul się ze i Si Pm

kawał.

et