Obrázek (39)

i proces przystosowywania się do społeczności wielkomiejskiej i do pracy w wielkim zakładzie wywołały ważne przekształcenia w układzie funkcjonalnym Ja i układzie aksjologicznym. Niektóre przekształcenia opierały się na układzie podstawowym Ja, a niektóre tworzyły się jako nowe jakościowo na zasadzie funkcjonalnej autonomii.

Drugi okres w życiu Wałęsy przypada na lata 1967 - 1980. Jest to końcowy okres rządów Gomułki, okres wydarzeń marcowych w 1968r. i nagonki antysemickiej. W grudniu 1970 r. po podwyżce cen wybuchają strajki, w strajku w stoczni Wałęsa bierze czynny udział. Rządy obejmuje ekipa Edwarda Gierka. Po okresie poprawy sytuacji ekonomicznej następuje kryzys ekonomiczny. W 1976 r. robotnicy w Radomiu i Ursusie występują przeciwko podwyżce cen. Powstają Komitet Obrony Robotników (KOR) i Wolne Związki Zawodowe (WZZ) na Śląsku i Wybrzeżu. Tworzą się grupy kontestującej inteligencji i robotników. W lipcu 1980 r. w kraju wybuchają strajki; w sierpniu pod wodzą Wałęsy staje Stocznia Gdańska, następuje podpisanie porozumień z rządem, przewidujących m.in. utworzenie niezależnych związków zawodowych.

W okresie drugim Wałęsa funkcjonuje w założonej w 1969 r. rodzinie, która stale się powiększa. Drugą grupą jest dla niego brygada elektryków — do 1976 r. Po 1976 r. ważnymi grupami i kręgami społecznymi stają się robotnicy i inteligenci z Wolnych Związków Zawodowych i innych grup kontestujących na Wybrzeżu, m.in. Gwiazda, Hall, Borusewicz.

Ważnymi rolami społecznymi stają się w tym okresie: rola ojca wielodzietnej rodziny, robotnika, który brał udział w wydarzeniach grudniowych, robotnika zwalnianego z pracy za antysocjalistyczne poglądy, robotnika działacza podziemnego, aktywisty Wolnych Związków Zawodowych. Wreszcie pojawia się najważniejsza rola życiowa, rola, która ukształtuje całe jego późniejsze życie — rola przywódcy strajku sierpniowego, sygnatariusza porozumień z rządem.

Osobami znaczącymi w tym okresie były; żona Danuta, majster Lenarciak w stoczni oraz tacy działacze, jak Gwiazda, Walentynowicz, Borusewicz, Hall, Wyszkowscy.

Do ważnych celów i zadań realizowanych w tym okresie należy założenie i utrzymanie rodziny, utrzymanie się w pracy po strajku grudniowym 1970 r., poszukiwanie pracy po zwolnieniu w 1976 r., zarabianie „fuchami”, działalność podziemna w Wolnych Związkach Zawodowych, kierowanie strajkiem sierpniowym, uzyskanie i utrzymanie zaufania i popularności wśród robotników.

Ważnym .konfliktem kształtującym w tym okresie osobowość Wałęsy był konflikt między lojalnością wobec władzy (milicji) a lojalnością wobec kolegów robotników. Konflikt ten spowodował „zagubienie się” w wydarzeniach grudnia 1970 r. Wałęsa powtarzał tu wyuczone w młodości, w rodzinie, zachowania przystosowawczo-kompromisowe. Nie sądzę, by Wałęsa współpracował z władzami stoczni i milicją, co zdają się sugerować enuncjacje Walentynowicz i innych, zawarte w książce G. Nawrockiego Jak Polak z Polakiem¹. Wspomniany konflikt zanikał w miarę, jak Wałęsa był szykanowany przez władze stoczni i SB. Można sądzić, że władze SB, mimo podpisania przez niego tzw. lojalek, zorientowały się, że Wałęsa nie będzie dyspozycyjny i że jest za twardy i „chytry”. Inny ważny konflikt dotyczył sprzeczności ról ojca wielodzietnej rodziny, robotnika bez pracy i działacza podziemnego. Dochodziło na tym podłożu do spięć z żoną. Konflikt ten był redukowany przez aktywność zarobkową samego Wałęsy, a także przez pomoc, jaką rodzina Wałęsy otrzymywała od WZZ, KOR.

W układzie funkcjonalnym Ja na początku drugiego okresu występuje obniżenie samooceny i aspiracji w związku z przystosowaniem do życia w wielkim mieście, pracą w stoczni.

Trudna sytuacja materialna, kłopoty mieszkaniowe, liczna rodzina nie spowodowały utraty wiary w siebie i apatii. Wałęsa jest akceptowany przez kolegów robotników; ma

101

1

Zob. G. Nawrocki, Jak Polak z Polakiem, Słowo, Warszawa 1990.