obraz7 (20)

Symbolizm śmierci inicjacyjnej jest przejrzysty w różnych technikach psychofizjologicznych, charakterystycznych dla jogi. Obserwując jogina w czasie jego praktyk, odnosi się wrażenie, że stara się on dokonać czegoś dokładnie przeciwnego w stosunku do tego, co robi się „w świecie”, to znaczy, tego, co robią ludzie jako ludzie, więźniowie własnej niewiedzy. W istocie, zamiast nieustannie się poruszać, jogin unieruchamia się w pozycji absolutnie statycznej, zwanej asana, co upodabnia go do kamienia lub rośliny. Ożywionemu i arytmicznemu oddychaniu człowieka żyjącego w świecie przeciwstawia pranajamę_y rytmiczne spowolnienie oddychania, a nawet marzy o doprowadzeniu do zupełnego zatrzymania oddechu. Chaotycznemu strumieniowi tak zwanego normalnego życia psychomental-nego odpowiada utkwieniem myśli w jednym punkcie {ekagrata). Krótko mówiąc, postępuje odwrotnie niż inni ludzie, których do takich właśnie zachowań zmusza życie - i działa w taki sposób, aby uwolnić się z wielorakich systemów uwarunkowań składających się na każdą egzystencję świecką i wydostać się na nie uwarunkowaną płaszczyznę absolutnej wolności. Takiej sytuacji jednakże, porównywalnej z sytuacją Bogów, a nawet od niej wyższej, dostąpić może jedynie przez śmierć dla życia nieoświeconego, dla egzystencji świeckiej.

W przypadku jogi mamy do czynienia z kompleksem wierzeń, idei oraz ascetycznych i kontemplacyjnych technik zmierzających do przemiany, a więc do zniesienia kondycji ludzkiej. Istotne jest stwierdzenie, że to długie i trudne itineranum ascetyczne przebiega wedle dobrze znanych elementów scenariusza inicjacyjnego: ostatecznie praktyka jogi „zabija” człowieka normalnego, to znaczy metafizycznie „ignoranta”, łupu iluzji - i „płodzi” człowieka nowego, od-warunkowanego i wolnego. Z pewnością ostateczny cel jogi nie jest identyczny z celami, do których zmierzają rozmaite wtajemniczenia szamańskie lub inicjacje bractw tajemnych, analizowane w dwóch poprzednich rozdziałach. Choć bowiem są jogim zmierzający do unio mystica z Bóstwem, to jednak prawdziwy jogin stara się przede wszystkim uzyskać doskonałą autonomię duchową. Dla naszych badań ważne jest jednak to, że wszystkie te rozbieżne cele, do których zmierzają mistycy i magowie, szamani lub jogini, wymagają wysiłków ascetycznych i ćwiczeń duchowych, pozwalających dojrzeć w samej ich strukturze klasyczną kanwę inicjacji: przemianę neofity poprzez mistyczną śmierć.

* I

155