P1010199 (3)

208

3. Wzrost

W młodości rośnie niezbyt szybko, ustępuje pod tym względem jabłoni i trześni. W badaniach Buhlera (1918) osiągnęła w wieku 11 lat wysokość 187 cm. W warunkach optymalnych dorasta do wysokości 15—20 m. Najczęściej pozostaje jednak w warstwie podszytu, często w postaci krzewiastej.

4. Odnawianie

W naszych lasach grusza stanowi obecnie głównie cenną domieszkę bioceno-tyczną. Drewno jej ma jednak dużą wartość, służy bowiem do wyrobu mebli, instrumentów muzycznych, precyzyjnych przyborów kreślarskich, poszukiwana jest także na łoża broni myśliwskiej (Krzysik 1974).

Owoce gruszy są przysmakiem dla dzików i jeleni. Z tego względu była wprowadzana w zwierzyńcach (Suchecki 1947). Obecnie należy ją polecać do wysadzania na poletkach łowieckich. Zasady wprowadzania gruszy są takie same jak w przypadku jabłoni.

XXX. JARZĄB POSPOLITY — Sorbus aucuparia L.

1. Występowanie

Jarząb pospolity (jarzębina) występuje niemal w całej Europie, częściej jed-pjlc spotykany jest na północy kontynentu. Areał występowania jarzębiny rozciąga się od południowych Włoch (Sycylia) do Islandii i Syberii (Materiały ETH). Występuje także w północnej Afryce, Turcji i północno-zachodnim Iranie (Lesnaja Enciklopedija 1985). Rośnie na niżu jak i w wyższych położeniach górskich, gdzie występuje jako Sorbus aucuparia var. glabrata Wimm. et Gr. Należy do gatunku drzew liściastych, który jako jedyny w formie wysokopiennej osiąga tak wysokie położenia. W szwajcarskich Alpach (Graubiinden) osiąga granicę 2300 m npm, a w Tyrolu 2400 m npm (Materiały ETH).

W Tatrach (var. glabrata') rośnie w pasie wysokości 1100-1780 m npm (Pawłowski 1952).

2. Wymagania siedliskowe

Klimat, temperatura, światło,

wilgotność i gleba

Jarzębina ma niewielkie wymagania odnośnie klimatu, znosi bowiem niskie temperatury północy i upały południa. Gatunek światłożądny, w korzystnych warunkach siedliskowych o umiarkowanych (pośrednich) wymaganiach. W młodości jarzębina bardzo dobrze znosi ocienienie, ale nie odsłonięta w porę wydziela się. Rośnie zarówno na suchych, jak i wilgotnych glebach. Dla dobrego wzrostu wymaga pulchnych, próchniczych i wilgotnych gleb, gdzie znajduje najlepsze warunki wzrostu. Na terenach cieplejszych występuje w miejscach ocienionych i wilgotnych. Wzrasta źle na glebach początkowego stadium rozwojowego. Nie występuje w ogóle na glebach aluwialnych i bagnistych (siedliska olszy czarnej). Jest odporna na niskie temperatury i śniegołomy (Materiały ETH).

Siedliskowe typy lasu

Na niżu spotykana jest zasadniczo we wszystkich siedliskowych typach lasu, z wyjątkiem boru suchego oraz siedlisk bagiennych (bór bagienny, bór mieszany bagienny, las łęgowy, ols jesionowy) (Trampler i in. 1990). W górach rośnie również we wszystkich siedliskowych typach lasu, a także w strefie kosodrzewiny. Jarzębina stanowi cenną domieszkę biocenotyczną oraz pomocniczą. W drzewostanach średnich i starszych klas wieku występuje w warstwie podszytowej.

Wrażliwość na zanieczyszczenia przemysłowe

Jarzębina jest uznawana za gatunek mniej wrażliwy lub wrażliwy na oddziaływanie ozonu (tab. 8) i umiarkowanie wrażliwy na NaCl (tab. 9).