P1010317

218 Jarosław Topolewski

Autorki kazirodczego bestsellcru są feministkami i odpowiadają, że wszyscy krytykujący ich metodę wspomagają oprawców, pedofil i i gwałcicieli. Szacują liczbę terapeutycznych pomyłek na 0,1 procenta wszystkich przypadków. Showalter pyta, czy pięć tysięcy, czy choćby pięciu niewinnie oskarżonych ludzi można umieścić w marginesie błędu. A najważniejsze - Showalter krytykuje kazirodczy biznes jako feministka.

Rozczarowana?

Nie tylko histerycznych epidemii współczesnego świata i wysypek weteranów Wojny w Zatoce dotyczą dociekania Showalter. To przede wszystkim bardzo ważny głos w sprawie przyszłości feminizmu. Badaczka wskazuje na zastanawiająco jednoznaczne zaangażowanie się feministek po stronie organicznego wyjaśniania przyczyn syndromu chronicznego zmęczenia, udzielanie zdecydowanego poparcia dla metod re-couered memory. Feministki stanęły także po stronie ofiar syndromu osobowości zwielokrotnionej {multiplepersonality syndrom), osób odzyskujących wspomnienie rytuałów satanistycznych (solanie ńtual abttst) i porwanych przez UFO (alien abduction). Feministki stanęły po stronie ofiar, żądając dla nich statusu ofiar. Przyczyniały się i przyczyniają do rozpowszechniania histerycznych historii. Showalter tworzy nawet paradoksalne prawo swego imienia, które głosi, że im dziwniejsza i mniej prawdopodobna histeryczna historia, tym większe zaangażowanie broniących jej ekspertów. W tym również feministek.

Feminizm, a zwłaszcza feminizm amerykański, traktuje wszelką dyskusję na tematy recwered memory jako przejaw reakcyjnej propagandy, rezygnując w ten sposób z fundamentalnego prawa do debaty. A nadanie w zamian milionom kobiet prawa do bycia ofiarami czy chorymi, zdaniem Showalter, w niczym im nie pomaga:

Feminizm stał się problematyczny dla kobiet w latach 90. po części dlatego, że wzbudził w nas oczekiwania, których nie jest w stanie spełnić. Pod niektórymi względami ani feminizm -ani żadna utopijna filozofia lub ideologia - nie jest w stanie spełnić wszystkich nadziei, które wzbudził. Lecz feminizm powinien pomóc nam w walce i przeciwstawić się regresji w wiktymiza-cję, infantyłizację i odwet.¹⁴

Showalter pragnie wywołać dyskusję nad znaczeniem histerii dla feminizmu. Krytyczne spojrzenie autorki pada na „romantyzację” histerii, zwłaszcza przez feminizm francuski i wynikający z niej kult bohatersko-męczeóskiej histeryczki wyłamującej się z patriarchalnego systemu, by swoim ciałem dać przemówić językowi Matek. Histeria - emblemat. Showalter tropi również „histeryczne” nadużycia w badaniach krytycznoliterackich o inspiracji feministycznej. Jej zdaniem, histeria będąca kiedyś koszem na odpadki medycyny stała się obecnie koszem na śmieci krytyki literackiej. Krytycy literatury beztrosko mieszają ze sobą literackie reprezentacje histerii i „histeryczne” pisarstwo. Nie wiadomo, gdzie kończy się pojemna metafora, a zaczyna skręcone w drgawkach ciało. Histeria - wytrych. Równie często wykorzystywana jest strategia recovered memory. Rolę terapeutek przejmują badaczki literatury, a ich pacjentki najczęściej nie żyją. W roku 1989 Louis De Salvo obwieściła, że Yirginia Woolf była

Rozbić triadę. Histeria, kobiecość, feminizm - według Elaine Showalter 219

jedną z „ocalonych", tym samym rozwiewając wątpliwości dotychczasowych biografów i ostatecznie wypełniając puste miejsca opowieści Woolf. Podobnie zdiagnozowa-no Christinę Rosetti, w której przypadku jedyną przesłanką skłaniającą do takich twierdzeń była obecność w jej twórczości niepokojących feministki elementów - „sekretna trauma nadużycia musi być źródłem gwałtownych, nawet sadystycznych obmów tej twórczości"¹⁵. U podstaw tych przypuszczeń leży ukryte założenie, że kobieta nie może mieć bez powodu okrutnych seksualnych fantazji. Purytańskie korzenie feminizmu dają o sobie znać w ambiwalentnym stosunku do seksualności - twierdzi Showalter. Używający interpretacyjnych wytrychów nie zawsze są świadomi niebezpieczeństw. Zwodnicza histeria, wieczny Proteusz, używana w dobrej wierze, lecz nieostrożnie przez feministki, może znienacka pokazać swe mizoginiczne oblicze. Dla Showalter histeria nie jest metaforą, emblematem ani wytrychem. Nie jest związana też z istotą kobiecości, co Showalter pokazuje, tropiąc skrywany wątek męskiej histerii. Jest rzeczywistością, która może obrócić się przeciwko feminizmowi, kobietom, mężczyznom, nam wszystkim. Showalter pisze:

Histeria nie jest ani znakiem wyższej świadomości ani oznaką wstydliwej słabości. My, kobiety cierpimy ciągle na histeryczne symptomy nie dlatego, iż jesteśmy z natury irracjonalne lub wszystkie byłyśmy ofianmi wykorzystywania, lecz dlatego, że jesteśmy istotami ludzkimi, tak samo jak mężczyźni. Istotami, które przekształcają uczucia w symptomy, gdy nie mogą mówić -gdy przerasta je wstyd, wina lub bezsilność.¹*

Stawmy czoło naszym skrywanym fantazjom, mitom i lękom - wzywa Showalter - nie lokujmy zagrożenia wyłącznie na zewnątrz, pod postaciami wirusów, satanistów i oprawców. Rozbijmy triadę: kobieta - histeria - feminizm. Francuskie feministki deklarowały w roku 1972: „Wszystkie jesteśmy histeryczkami!”. Zdaniem Showalter dla dobra feminizmu trzeba jak najszybciej zmienić to hasło. Być może najlepsze byłoby „Uwaga! Histeria!”. Sytuując się w opozycji do głównego nurtu rozważań feministycznych, Showalter rozpoczyna być może kolejną fazę feminizmu. Na razie spotkał ją bojkot ze strony radykalnych zwolenniczek ncwered memory i gwizdy podczas wykładów. Sprawą otwartą pozostaje pytanie, jak do tej nowej fali odnieść się mają mieszkańcy kraju, w którym realność gwałtów i cierpienia ich ofiar są ciągle negowane i wypierane.