P1010495

328 Robert Cieślak

PRZYPISY

Zob. spostrzeżenia w tym zakresie poczynione przez G. Rit za (Literatura w labiryncie pożądam*. Homoseksna/no.u a literatura polska, ^Pogranicza" 1998 nr 1, s. 98, 99); zob. też tegoż, Nie-wypmńadafmpożądanie a poetyka narracji, w: Literatura wobec niewyrażalnego, red. W Bolecki, E. Kuźma, Wkmawa 1998, s.132 i nast.

Tenże, Homoseksualnie a.. ., op. cit., s. 94.

K. Kłosiński, _MMiłosna rozmowa ", nr: Pogranicza wrażliwości w literatom dawnej oraz współczesnej, cz. I: Miłość, red. I. Inrosiónr, fi Urbański, Szczecin 1998, s. 11.

R. Barrhes, Fragmentu (Ton discours amouretoc, Paris 1977, s. 223; cyt. za: K. Kłosiński,

op. dt., o. H.

Fojęde to odsyła do Platona (zarówno uwagi pomieszczone w Uczcie, jak i w Fajdrosie), o którego pojmowaniu tej kwescii tak pisał G. Reale (Historia filozofii satroiytnej, t. II, przeł. E. I. Zieliński, Lublin 1997, s. 276): .Dlatego w miłości ludzi na różne sposoby przejawia się pragnienie Całości (to znaczy Jedności) ze strony Dwoistości (Diody). W konsekwencji miłość jest pragnieniem osiągnięcia Jednego na wszystkich poziomach, ai do tego najbardziej wzniosłego i najwyższego"; zob. ibidem, s. 139 (o pitagorejskim rozumieniu terminu Apollo jako .brak wielości" tzn. Jedno); oraz s. 265: .Miłość jest nostalgią za Absolutem, jest transcendentnym ciśnieniem ku temu, co metaempiryczne, jest siłą, która pcha do powrotu do naszego pierwotnego bycia-razem-z-bogami"; zob. też uwagi E. Levinasa (Całośćt nieskończoność. Esej o zewnętrznosci, przeł. M. Kowalska, wstęp B. Skarga, Warszawa 1998, s. 306): .Przedstawiony w Platońskiej Uczcie mit Arystofanesa, zgodnie z którym miłość jednoczy dwie połówki tego samego bytu, interpretuje przygodę miłości jako powrót do siebie".

G. Ritz, Literatura w..., op. cit., s. 95.

J. Iwaszkiewicz, Książka moich wspomnień. Warszawa 1975, s. 112.

J. Czechowicz, Wyobraźnia stwarzająca. Szkice literackie, wstęp, wybór i oprać. T. Kłak, Lablin 1972, s. 118.

Zob. zwłaszcza: życie w cieniu (o Klausie Mannie); Biedny August von Goethe-, Poemat równoczesny (o ostatnich dniach żyda i o śmierci Winckelmanna); przerwana rozmowa (o Franzu Kafce).

D.    Sylvester, The Brutality ofFact. Intemews with Francis Bacon, Ozford 1995, s. 40.

¹¹ Ibidem, s. 12

E.    van Alphen, Francis Bacon and the Lass ofSelf, London 1992, s. 166,167 (cudzysłowy -BO.

** H. P. Schwerfel, Of Flesb and Blood, w: Francis Bacon, „Beaux Aro Magazine. Centre Georgcs Pompidou”, Paryż 1996, s. 29-

** T. Różewicz, Przygotowanie do wieczoru autorskiego. Warszawa 1977, s. 35-37.

Zygmunt Ziątek

Erotyka i lokalność.

(O prozie Zbigniewa Nienackiego)

Poczynając od Uwodziciela^, polemicznego traktatu powieściowego, opublikowanego w 1978 roku, Zbigniewowi Nienackiemu towarzyszyło poczucie, że dokonuje przełomu w polskiej prozie, pokonuje jej rozmaite tabu i ograniczenia. Uważał, że jako pierwszy nie zawahał się przed jawnym głoszeniem prawdy o erotyzmie jako ważnej, jeśli nie głównej, sile życiowej człowieka; że jako jeden z pierwszych odważył się zerwać z wielkomiejskim środowiskiem literackim, zamieszkać na mazurskim odludziu i przeciwstawić swoją nową lokalność - literaturze .centrów”. Wreszcie jako jeden z nielicznych podjął ryzyko literackiego zawodowstwa i przeciwstawił je pisarstwu niedzielnemu oraz koncepcji pisarza-wieszcza i pisarza-nauczydela. Własnym pionierstwem tłumaczył ciągłe kłopoty z krytyką. Twierdził:

Jestem pisarzem kontrowersyjnym, obscenicznym, ciągle atakowanym za swoją otwartość, za to, że nie piszę ku pokrzepieniu serc, że nie uprawiam twórczości obywatelskiej, aie poruszam problematyki społecznej, a zająłem się człowiekiem, jego kosmosem wewnętrznym, jego najintymniejszymi sprawami.²

Nadzieja na dostrzeżenie i docenienie pionierskiej roli ożywała w Nienackim razem z każdą późniejszą książką nieprzeznaczoną dla młodzieży: z dwutomową powieścią Raz w roku w Skiroławkach (1984), Wielkim lasem (1987), trylogią pt. Dagome imkx (1990-1991), przedstawiającą początki polskiej państwowości. Głośne wyrażanie tej nadziei dostarczało recenzentom dodatkowych powodów do uciechy i do łatwego dworowania sobie z pisarza. Pisano:

Nie czując się na siłach oceniać wcale nie proste kwestie sięgające w naszą prehistorię, sugeruję osoby o większej kompetencji Myślę przede wszystkim o pracownikach instytutu Badań Literackich. [...} Otwiera się wiele możliwości poznawczych. Seminaria, sympuja, zjazdy bajowe i międzynarodowe, organizowane przez Instytut, winny rozpracować dziewiczy w grandę rzeczy temat wpływu doznań seksualnych pierwszych władców na powstanie państwa polskiego.¹