P1020266

światu. Czytelnik otrzymuje do wyboru więcej spojrzeli niż autor, ograniczony już w punkcie wyjścia jednym: swoim własnym”.

„Książeczka nic miała pretensji do głębi, była po kobiecemu dziergana z drobiazgów, anegdot, wspomnieniowych bibelocików .

Potocznie często nazywa się stylem rodzaj wypowiedzi charakteryzujących się pewnymi wyrazistymi elementami, nie występującymi w ogóle lub nic z tak dużą częstotliwością w innych typach wypowiedzi. W tym mieści się również potoczne postrzeganie odmienności języka kobiet, oparte między innymi na takich wyznacznikach, jak na przykład używanie czy nadużywanie wykrzykników (np. och! ach! ój! ojej! o jejku!) oraz wykrzyk-ników/przerywników (O Jezu! Jezus, Jezus Marial-o, Boże, Boże Święty, Matko Boska, Matko, O matko! O rany! Rany, Rany Julek). W takim, potocznym określaniu pewnego rodzaju wypowiedzi jako stylu mówiący nie troszczą się o adekwatność i ścisłość używanego terminu.

Niekiedy również badacze zauważają właściwości językowe znamionujące przede wszystkim lub wyłącznic wypowiedzi kobiet. Zazwyczaj jednak spostrzeżenia takie odnoszą się do pisarek, a więc do określonego rodzaju wypowiedzi (artystycznych, ewentualnie publicystycznych), ale, jak dotąd, kwestia ta nie stała się odrębnym przedmiotem badań. Zresztą z natury rzeczy leży ona raczej poza kręgiem bezpośrednich zainteresowań językoznawców⁵, a wśród litcraturoznawców zagadnienie „tak zwanej literatury kobiecej” (w czym mógłby się również mieścić styl artystycznych tekstów pisanych pizez kobiety)⁶ ma ciągle dyskusyjny charakter.

Przechodząc na szerszy grunt języka ogólnopolskiego i to w znacznej mierze - mówionego, wspomnieć trzeba o referująco-porządkującym przedstawieniu sprawy przez A. Wilkonia. Autor, nie używając tutaj terminu styl, określa odmienności w języku kobiet i mężczyzn terminem biole-kty. a te umieszcza w obrębie wewnętrznego zróżnicowania odmian funkcjonalnych współczesnej polszczyzny⁷. Biolektami zaś nazywa te warianty języka, które są uzależnione od takich czynników, jak płeć czy wiek, a które ściśle łączą się z innymi czynnikami pozajęzykowymi, zwłaszcza natury psychicznej i społecznej.

Niezależnie od przedstawionego przez A. Wilkonia dorobku innych badaczy, uzupełnionego własnymi przemyśleniami i propozycjami autora w związku z klasyfikacją zjawisk obrazujących wewnętrzne zróżnicowanie polszczyzny, nadal istnieje nie do końca rozwiązany na gruncie lingwistyki problem definicji stylu. Pojęcie to ciągle nie jest jednoznacznie określone, mimo ponawianych prób jego uściślania, Jedną z przeszkód w uregulowaniu tej kwestii jest zbyt kategoryczne oddzielenie sfery Języka” od sfery „stylu” i usuwanie z pola widzenia stricte językoznawczego wszystkiego tego, co „nie należy” do sfery Języka”;

W takim ujęciu, szczególnie w jego skrajnej postaci, do sfery „stylu” przesuwa się, niesłusznie, bardzo wiele elementów i zjawisk językowych występujących na poziomie tekstu - każdego tekstu, w tym wszystko to, co jest objęte zasadą swobody wyboru mówiących (zwłaszcza elementy z zakresu leksyki, semantyki wyrazowej, słowotwórstwa, frazeologii, niektóre zjawiska składniowe).

Ostatnio w polskim językoznawstwie - co wiąże się zwłaszcza z teore-tyczno-klasyfikacyjnymi rozważaniami nad wewnętrznym zróżnicowaniem polszczyzny, w tym głównie jej ogólnej odmiany, a także w związku z praktycznym badaniem wielu odmianek języka mówionego, wreszcie w związku z rozwijającymi się od pewnego czasu badaniami socjolingwistycznymi¹⁰-zarysowuje się, przynajmniej w niektórych kręgach badaczy, inne niż poprzednio wspomniane stanowisko w postrzeganiu relacji: język -styl¹¹.

Mimo zauważalnych zmian w tej dziedzinie ciągle dalecy jesteśmy od jednoznacznych ustaleń, w tym również terminologicznych. W praktyce badawczej pozostaje więc sięganie po definicje stylu funkcjonujące na gruncie literaturoznawstwa, gdzie rozróżnia się styl w sensie szerszym (jako sposób kształtowania wypowiedzi polegający na określonym wyborze, interpretacji i konstrukcji materiału językowego ze względu na cel przyświecający mówiącemu) oraz styl w sensie węższym (takie celowe ukształtowanie wypowiedzi, które charakteryzuje się bądź indywidualną wyrazistością i odrębnością na tle wypowiedzi zbudowanej w sposób standardowy, czyli zgodnie z przyjętymi normami języka literackiego (styl indywidualny), bądź przeciwnie - charakteryzujący się odpowiedniością względem norm stylistycznych realizowanych przez jakąś grapę wypowiedzi (styl typowy)¹². Są one pomocne jednak tylko częściowo, ponieważ ujęcie literaturoznawcze nastawione jest na określony rodzaj tekstów i określony obszar ich funkcjonowania, i w każdym razie zakłada mocno ugruntowane celowe i świadome działanie nadawcy. Natomiast nie znajdują tu pełnego odbicia wszystkie problemy skupiające się w obrębie relacji normy teoretycznej i normy praktycznej (uzusu społecznego), z czym