Obraz 3

niu węgla, powstawanie hałd powęglowych i hałd przy kopalniach węgla brunatnego z nadkładów oraz głębokich wyrobisk po odkrywkach. Spalanie węgla jest również główną przyczyną powstawania kwaśnych deszczy. Ponadto stosowanie herbicydów i pestycydów oraz nawozów w rolnictwie wpływa na zatruwanie gleb, wód i eutrofizację jezior, a obserwowane od kilkudziesięciu lat stepowienie jest wynikiem osuszania dużych obszarów i zmian klimatycznych (ocieplania klimatu). Monitoring prowadzony przez Holendrów od 1970 roku wskazuje, że średnia temperatura globu podnosi się rocznie o 0,021°C. Powierzchnia lodowców na biegunach zmniejsza się każdego roku o kilka tysięcy kilometrów kwadratowych (w 2000 roku powierzchnia lodowców na biegunach zmniejszyła się o 11 tys. km²), a poziom mórz od 1970 roku podniósł się o 2,5 cm. Wspomniane zjawiska są przypuszczalnie wynikiem efektu cieplarnianego, co może mieć ścisły związek z zanieczyszczeniem atmosfery gazami cieplarnianymi, których źródłem jest działalność przemysłu, górnictwa i motoryzacji.

Również spalanie śmieci w sposób niekontrolowany, dymy przemysłowe, a przede wszystkim spalanie benzyny w silnikach spalinowych i oleju w silnikach wysokoprężnych powodują wytwarzanie tlenków azotu, siarki, węglowodorów i innych zanieczyszczeń chemicznych, które łączą się z wilgocią w powietrzu na wysokości chmur i wytwarzają słabe kwasy mineralne, powodując powstawanie kwaśnych opadów. Kwaśne deszcze zatruwają roślinność, bezpośrednio uszkadzają liście i niszczą gleby. Uaktywniają w nich bowiem metale ciężkie (o masie atomowej powyżej 23), ich roztwory docierają rowami oraz strumykami do zlewni rzek i dalej do morza, zatruwając wody Bałtyku. W praktyce Bałtyk jest morzem zamkniętym i wymiana jego wód może nastąpić raz na 80 lat. Nasze morze zatruwane jest kadmem, ołowiem, miedzią, cynkiem, glinem i innymi pierwiastkami. Kwaśne deszcze, jako efekt zanieczyszczania środowiska siarką ze spalania węgla brunatnego, zmniejszają walory zdrowotne i rekreacyjne wód w krajobrazie otwartym i wzdłuż obrzeży Bałtyku.

Bezpośrednie zanieczyszczenie wód w krajobrazie otwartym pochodzi głównie z rozkładu odpadów bytowych leżących na składowiskach powstających nielegalnie - w warunkach niekontrolowanych. Udział tego źródła w zanieczyszczeniach wód szacuje się na 43%, działalność przemysłu zatruwa wody w 24%, energetyka w 11%, górnictwo, w tym wody kopalniane i flotacja po 10%, inne źródła ocenia się na 2%.

219