P1090642

Architektura wnętrz

■Wewnętrzna strona drzwiczek może być obciągnięta lub zawieszona jedwabiem ozdobionym symbolami lub postaciami aniołów⁸*. Mała wewnętrzna firanka, dozwolona przez biskupa, nie może być nigdy uważana jako konopeum⁵⁵.

Tabernakulum musi być tak duże, aby mogło pomieścić dwie puszki i kustodię; nie może służyć za skarbiec dla innych naczyń świętych, nawet monstrancji. Tabernakulum musi odpowiadać swemu przeznaczeniu. Rozmiary tabernakulum: głębokość, szerokość i wysokość — wahają się od 40 do 60 cm. W rzeczywistości wymiary tabernakulum wewnątrz określa się ilością puszek i ich wielkością (pojemność czary).

Kościół nie wydał żadnych zarządzeń co do kształtu tabernakulum: Wymiary tabemalańum muszą być^- uzależmórid^od znaczehia,^wielkości i charakteru kościoła, w którym jest ustawiane. Może być w kształcie ośmio- sześcio-czteroboku lub okrągłe — zależnie od tego, który kształt najbardziej odpowiada odnośnemu kościołowi i jego charakterowi artystycznemu. Tabernakulum może być podwyższone nad mensą, na solidnej podstawie, na pięknie ukształtowanych stopniach lub stać na innej podbudowie pięknie ozdobionej ornamentem o tematyce religijnej, aby było lepiej widziane przez wiernych. Jeżeli prezbiterium znajduje się za ołtarzem, jak to bywa w większych kościołach zakonnych, mogą również i w tylnej ścianie tabernakulum być drzwiczki, aby Najśw. Sakrament również od tyłu mógł być wyjmowany. Pomysł, żeby tabernakulum mogło stać na dodanej do ołtarza z tyłu dobudowie, zamiast -na mensie, nie jest zgodny z przepisami liturgicznymi. Należy dbać o to, aby mensa była tak głęboka, żeby tabernakulum stało na ołtarzu, nie za ołtarzem na dobudowie. Tylko tron wystawienia niekoniecznie musi być ustawiony nad mensą, ale jednak pomiędzy tronem wystawienia, a ścianą musi być pozostawione przejście⁵⁴.

Artysta musi pamiętać o obowiązujących dzisiaj przepisach. Szczególnie należy pamiętać o tym, by tabernakulum stało na ołtarzu, tj. na konsekrowanej płycie ołtarzowej, i aby nie było wbudowane w nastawę lub zdawało się służyć za jej podbudowę. Tabernakulum nie może być podstawą pod znajdujące się w nastawie obrazy i rzeźby, co byłoby nieodpowiednie, jak to widzimy z następujących przepisów.

Przed tabernakulum, poza tablicą kanonów, nie może stać żaden przedmiot, nawet krzyż ołtarzowy. Również nie mogą być ustawione kwiaty- ani obrazy, a nawet relikwie krzyża świętego w dzień jego święta ⁵⁵. Wolno tylko i jedynie ustawiać krzyż ołtarzowy na tabernakulum, o ile nie ma poza nim miejsca Przepisy kościelne w żadnym przypadku nie pozwalają na ustawianie kwiatów' obrazów, rzeźb i relikwii na tabernakulum⁵⁷. Nawet nie wolno na stronie odwrotnej tabernakulum umieszczać obrazu, np. -Serca Jezusowego; najwyżej osobno i niezależnie poza tabernakulum może to mieć miejsce w nastanie lub

przy ścianie poza ołtarzem⁶⁸. Z tabernakulum kręconego, które pojawiło się w 18 wieku, trzeba zrezygnować. W ogóle podwójne miejsce przechowywania Najśw. Sakramentu jest wzbronione.

Do tabernakulum muszą być zawsze sporządzone dwa klucze, na wypadek, gdyby główny klucz był uszkodzony lub- zaginął. Uchwyt klucza musi być artystycznie wykonany i pozłocony. Przechowywanie. kluczy jest wyłącznym prawem proboszcza lub rektora kościoła.

Jeżeli tabernakulum ustawia się na nowym, mającym być konsekrowanym ołtarzu, należy je poświęcić razem z ołtarzem i innymi sprzętami ołtarzowymi. Jeżeli zaś. nowe tabernakulum ustawia się - na; konsekrowanym już- ołtarzu, wymaga ono specjalnego poświęcenia⁵⁹. -    ĘZ,mpęra*

Kinkieciki

Światło liturgiczne używane do kultu ma swoje osobne przepisy odnoszące się do miejsca, sposobu i rodzaju światła, szczególnie jeżeli chodzi o kult Najśw. Sakramentu.

Kinkiet jako sposób rozmieszczenia światła na ołtarzu w ogóle jest wzbroniony ⁶⁰. Jeżeli chodzi o ołtarz, Kongr. Obrzędów pozwoliła w wyjątkowym wypadku na przymocowanie do tronu wystawienia małych kinkiecików z trzema świecami woskowymi w każdym⁶¹.

Kinkieciki powinny być tak urządzone, żeby oprawka w pierścieniu gniazdkowym była przymocowana na stałe do tronu, a same kinkieciki ze świecami wkłada się na czas wystawienia. W ten sposób kinkieciki są ruchome wokoło osi pierścieniowej i mogą wykonać przynajmniej 45° obrotu do środka tronu wystawienia.

Oprawki świecowe powinny, być zaopatrzone w profitki.

Materiał do sporządzenia kinkiecików nie jest ujęty przepisami, ale należy przypuszczać, że może być ten sam, z którego sporządzone są świeczniki ołtarzowe.

III. Nastawa ołtarz o w a

Nastawą (retrotabulum, retabulum, tabula) nazywamy nadbudowę za i ponad ołtarzem, przeważnie ozdobiona figuralna dekoracją. Przy tym obojęt-rffe jesf, czy znajduje gfę ona bezpośrednio w tyle mensy ołtarzowej,' ery na ścianie tylnej poza ołtarzem.'

Przepisy kościelne nic nie wspominają o nastawie jako części składowej ołtarza.- Ceremoniał proponuje tylko jako ozdobę świąteczną ołtarza, stojącego bezpośrednio przy ścianie, nie ozdobionej jeszcze malowidłami, zawiesić na tej

97

7 — Sztuka sakralna