84 (175)

87

Cytoplazma wypełnia wnętrze komórek

Pojęcie „cytoplazma” może być rozmaicie interpretowane. W najszerszym znaczeniu odpowiada ono całemu wnętrzu komórki oprócz jądra (bądź nukleoidu). Cytoplazma składa się z cytoplazmy właściwej (hialoplazmy), zwanej cytozolem (cytosolem), oraz zawieszonych w niej struktur. Cytozol to wodny roztwór białek (koloid), zajmujący około połowę objętości komórki.

Wymiary i kształty komórek

Komórki prokariotyczne są bardzo małe, o wymiarach rzędu kilku mikrometrów. Komórki eukariotyczne mają zazwyczaj od kilkunastu do kilkudziesięciu mikrometrów. Wymiary i kształt komórek związane są z funkcją, którą pełnią. Można to dostrzec, porównując komórki nabłonkowe i neurony charakteryzujące się wydłużonymi wypustkami, pozwalającymi przekazywać sygnały nerwowe na duże odległości.

ciało neuronu

komórkowe

Rys. 58. A - komórki nabłonka, B - komórka nerwowa

neuryt (akson)

dendryty

Większość komórek ma wymiary mikroskopowe (tylko niektóre wyspecjalizowane komórki zwierzęce są widoczne gołym okiem, np. jaja ptasie¹). Krytycznym czynnikiem w wyznaczaniu wielkości komórek jest

stosunek ich powierzchni do objętości. Zakładając, że komórka ma kształt kostki, można łatwo zauważyć, iż w miarę zwiększania długości krawędzi powierzchnia całkowita rośnie proporcjonalnie do kwadratu, natomiast objętość — proporcjonalnie do sześcianu przyrostu długości. Fakt, że wraz ze wzrostem wymiarów komórki jej objętość rośnie szybciej niż powierzchnia, określa górną granicę wielkości komórek.

1

W jajach ptaków właściwą komórką jajową jest żółtko otoczone błoną.