P1100535

1. Instrumenty rynku kapitałowego

1.1. Historia papierów wartościowych

W historii życia gospodarczo-społecznego istotne znaczenie mają lokacyjne papieiy wartościowe i obrót nimi na giełdzie. Akcje i obligacje jako główne kategorie papierów wartościowych reprezentują bowiem określone kapitały, a na giełdzie ustalane są ich ceny. W rozwoju i upowszechnianiu papierów wartościowych okazało się, że są one (niezależnie od systemu budżetowego i bankowego) kolejną możliwą drogą transformacji kapitałów oraz kredytowania przedsięwzięć gospodarczych i pozagospodarczych.

Papiery wartościowe to dokumenty stwierdzające istnienie określonego prawa majątkowego utrwalanego w takiej formie, aby prawa tego bez dokumentu nie można ani dochodzić, ani przekazywać. Zatem tylko posiadacz papierów wartościowych może realizować wynikające z nich prawa. Papiery wartościowe jako instrumenty rynku finansowego dokumentują uprawnienia do roszczeń pieniężnych (akcje, obligacje, listy zastawne, certyfikaty, weksle, czeki). Określa się je jako walory (łac. valor oznacza wartość), ponieważ ich wartość jest wyrażana bezpośrednio w pieniądzu. Realizacja prawa majątkowego, przenoszenie tego prawa na inną osobę oraz płynność to podstawowe cechy papierów wartościowych.

Rodowód papierów wartościowych w Europie sięga aż XVI w., a największy ich rozwój nastąpił w XIX w. Istotę i rolę tych papierów należy rozpatrywać w dwóch aspektach. Po pierwsze, w aspekcie zawartych w papierach wartościowych cennych treści (informacji) o ich emisjach i obrocie, a zarazem o ich roli w burzliwej historii gospodarczo-społecznej krajów. Po drugie, jako element sztuki artystyczno-użytkowej, co znajduje odzwierciedlenie w pięknie i różnorodności szaty graficznej, głównie akcji i listów zastawnych.

Obecnie papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu mają formę zdematerializowaną, tzn. że informacje dotyczące tych papierów są zawarte w zapisie komputerowym. We wcześniejszym okresie papiery wartościowe miały formę