P1240478

Znacznie słabiej MUKUjt się wpływy -madaiarowakic-. s który-₃ł _Ba=iy do ccynlcsia w doraeccu górnoj Wisły, głownie s taj psoji. *•

. tym władnie rsgłonem sąsiadowało osadnictwo tej kultury na Orawie '

/K.- Schubert 1974. mapa V. strefy tej. brak aupełnie analeaiok typa wietersowekiago. CO omacnia wysunięte wyż.j praapnasonenla o kooieot-aodei roadslolania stref oddalały*.* ku pdłnoo, - wlctcrahwakicj od

Jest daUj faktem interesującym, *e tendencji do oddr.iaływac ku północ-.- nie yykaayweła karpacka kultura mogiłowa! w kafidym ramio jaj wpływów nie Odzwierciedlają współczesne jej znaleziska a dorzecza gdr-aaj kisły. V fazie III kultury Otomani Jej oddziaływania zanikają, "«j-_ataras* znaleziska kultury łużyckiej a sach. Kałopolski, datowane na schyłek BC lab początek BD. elementów Jej nie .rejestrują.Dochodzi na* teml.st od oodalaływa* kultury piliiSskiej. « w późniejszych czasach również infiltracji kultury Sara. W znaleziskach, na jnJłnoc od Karpat znaleziska •pill/akia* zaznaczają się j.ascse słabo /*. Cabaloka 1»7d. 8.30/. I.in. - postaci wytworów brązowych typu Rlmarak* Sobota /zresztą charakterystycznych również dla współoaoanaj- knliury rclsSszOce-Sta-_aOT«/ oru nielicznych for* ceramicznych.

rogrsnicz- kultury zacbodn i otrucia lock i ej «e wschodniątrzciniecka uod Bugiem siało charakter strefy przemieszania; w stosunku do kultury komarewskiej za snąc za się ono natomiast znacznie ostrzej /J. *1*“ k łowi es 1978. s.195, ryc.69 - mapa/. a wzajemne oddziaływania w inwentarzu snajdują nader słabe odzwierciedlenie. ^w strefie tej wykształca się kolejna rubież kulturovo-etnicina, trwające aż do wystąpienia w tym regionie znalezisk kulturowych wscnodnioporaorakiej we wczesnym okresie

latetfskim /Z. Bukowski 1969, s.487 n. 1 napa 7/. Obecność tej rubieży

szczegółowo uzasadniłem na innym miejscu /Z. Bukowski 1980 i. 9.000/ , omawiając kształtowanie się wschodniego pogranicza kultury łużyckiej.

koitoowa faza kultury ssohodniotrsclnleekiej łączy alą s procesem prseksstałcanta sle jej w kulturę łużycką, najprawdopodobniej w ranach tego ssmefo Osadnictwa. Wspomniany proces na sieniach polskich przeble gać będzie stopniowo z zachodu na wschód • . Potwierdzają go liczne sespo ły z mieszanym materiałem “trzclniocko-łużyckim" w rejonach, w których wykształciły się następnie grupy "łużyckie" lubelska i tarnobrzeska, ■ie można zarazem wykluczyć napływu grup "wcsesnołutyck loh* s zachodu, w skali co prawda nie masowej, nie dającej się Jednak bliżej okreó lló. Wspomniane zmiany na obszarach na zachód od Wisły rozpoczęty się jut w koścu BC lub na przełomie BC i BD, tj. na przełomie TI i III BB, stanowiąc kontynuację podobnego procesu w dorzeczu Odry i częściowo Warty. W BE proces ten rozpoczął Już obejmować tereny na wschód od Wisły, nad Sanem oraz górnym Bugiem /2. Bukowski 1969.* s.42t n.f Be

browskl 1977, a. 120 n./. Jest to zarazem moment, gdy nad órodkowy«r r*a-ift iimboii) alt wpływu zespołu Sabatinowka-Houa, datowane na BO-HA , tj. na XI1I-XI1 w. p.n.e. /Z. Bukowski 1976, a. 13 n/ . Pojawienie ale tego ostatniego zespołu w miejsce dotychczasowej kultury komarowskiej loaalonuje istotną zalaną osadnictwa i jego prsynaletnoóei etnicznej.

Tak więc w sąsiedztwie wschodniego pogranicza kultury łużyckiej, przebiegającego ogólnie wzdłuż górnego Bugu oraz nleoo na. wschód od luku Sanu, wykaz tale i się zespół o pro to trackim charakterze. Oznacza to zarasta moment umocnienia się nad górnym Bugiem i w rejonie Bramy Prze-aysklej postulowanej rubieży kulturowo-etnlcznej.

V oiągu BD, a najprawdopodobniej dopiero w HaA doohodzl do zasiedlenia wschodniego Podkarpacia przez osadnictwo nowoutworzonej grupy tarnobrzeskiej /K. Moskwa 1976, s. 139 n. 1 144/145 r mapa 3/. Hie jest jednak wykluczona, te miał wówczas miejsce proces asymilacji starszej ludności, zamieszkującej te regiony, nie dającej się dotąd pewnie uchwycić, może z uwagi na mało stabilny, charakter jej osadnictwa.

Instytut Historii Kultura Materialnej PAR, Warszawą

Literatura

Skróty!

Geneza - Geneza kultury łużyckiej na terania Hadodrsa, Wrocław 1977 P2P - Prahistoria ziem polskich, Wrocław? Warezawa-Kraków-Gdańsk Bakker J.A., Togsl J,C., WlólaHski T.

1969 TRB ond other Ba te s from Pól and> "Helinium", t,9, ci.3, a.209-138. Benkorsky-Piwowarow4 Z.

1976 Zur Batierung des Kulturkrsless Mad'arowce-Bghei*klrchen, "Germania", t.54» s.341-35?.

Bleretan8ka S.S.

1972 Średnij period bronsowogo ręka w Serernej Ukrainie, Kier Bukowski Z.

1969 Studia nad południowym i południowo-wschodnim pograniczem kultury łutycklej, Wrocław-Warasawa-Kraków

1976    Elementy wschodnie w kultury łużyckiej u schyłku epoki brąz*, Wro-

eław-Warazawa-Kraków-Gdaóak

1977    głos w dyskusji, /wt/ Genesa, s.239-245

1980 Początki wschodniej peryferii kultury łużyckiej i Jsj charakter.

Materiały z konferencji "Etnogeneza Słowian", Kijów 20-25.11.1*78 «*• • w druku.

73